Amerikan Şirketleri Çin’den Çıkmayı Düşünmüyor

Şanghay’daki Amerikan Ticaret Odası (AmCham-Shanghai) anketine göre, Çin’de faaliyet gösteren Amerikan şirketlerinin yalnızca yüzde 4’ü üretim merkezlerini Amerika’ya taşıyor. Firmaların yüzde 70’i ise böyle bir planları olmadığını söylüyorlar.

Şanghay’daki Amerikan Ticaret Odası’nın (AmCham-Shanghai) anketini değerlendiren DÜNYA Gazetesi yazanı Güven Sak’ın yazısının bir özetini sunuyoruz. “Şimdilik, Trump’ın aksi yöndeki tüm söylemine karşın, Amerikan şirketlerinin Çin’den çıkıp anavatanlarına dönüyor gibi görünmüyorlar. Ancak önümüzdeki beş yılda şirketlerin yüzde 71’inin dile getirdiği temel problem, Çin-ABD arasındaki ticari gerginlik meselesi. Şirketlerin yüzde 78.6’sı yatırım kararlarında bir değişiklik olmadığını dile getiriyor zaten. Ancak Çin’deki yatırımlarını artıracağını söyleyenlerin oranı 2019 yılındaki yüzde 47.2’den, 2020’de yüzde 28.6’ya gerilemiş gibi gözüküyor.

Ama üretim kapasitesini anavatana taşıma gayreti partiler üstü bir anlaşma ile devam ediyor. Bu anket açıklandıktan sonra, Amerikan başkan adaylarından Biden, Amerikan şirketlerinin Çin’den ayrılmasını sağlamak üzere vergi politikasını sıkılaştıracağını açıkladı.

Trump’ın yurtdışında üretilerek ülkeye getirilen mallar üzerindeki gümrük vergilerini artırma kararı, firma davranışlarında belirgin bir fark getirmedi ortadaki ankete göre. Şimdi sıra kurumlar vergisi üzerinden ek müşevvikler vermek şirketlere. Bir şirketin yurtdışında ürettiği mallarının Amerika’da satışından elde edilen kazançlar üzerindeki kurumlar vergisi oranını yükseltmek artık tartışmanın odağı. Ama bana öyle geliyor ki, Amerika’daki bu kararlılık aslında başka bir pazarlık sürecinin habercisi yalnızca.

Veri yönetişimi pazarlığı

Dün malların sınırları aştığı bir dünyadan, fabrikaların sınırları aştığı bir dünyaya geçmiştik. Dünya Ticaret Örgütü malların sınırları aştığı artık unutulmuş bir dünyanın kurumsal altyapısı dikkate alarak örgütlenmiş olduğu için bir dizi problemimiz vardı. Şimdi ise, fabrikaların sınırları aştığı bir dünyadan verilerin sınırları aştığı yeni bir dünyaya geçmenin telaşı içindeyiz.

Verilerin sınırları aştığı bir dünya önümüze daha önce hiç karşılaşmadığımız bir dizi yeni problem çıkartıyor. Siber güvenlikten, kişisel verilerin korunmasına ve ayrıca kişisel verilerin mülkiyetinden, verinin bir sanayi politikası aracı olarak kullanılmasına kadar bir dizi yeni düşünme ve tartışma alanı. Verilerin mülkiyeti söz konusu olduğunda ortada üç farklı yaklaşım görünüyor.

Bir yanda kişiye ait işlemlerden doğan verilerin ilgili kişinin mülkiyetinde olduğuna dayalı Avrupa Birliği düzenlemeleri, beri yanda veriyi bir şirketin bahçesinde petrol bulması gibi bir pozitif dışsallık olarak değerlendiren Amerikan yaklaşımı, öte yanda ise verinin devlet/kamu mülkiyetinde olduğuna dayalı olarak işleyen Çinlilerin tutumu var. Öyle anlaşılıyor ki, iktisadi planda öncelikle sonuçlandırılacak tartışma burada olacak. Huawei ve TikTok etrafında Amerika’da başlayan tartışmaya sanırım bu çerçevede bakma gerekiyor.

Çin yönetimi de yine bu hafta hadisenin farkında olduğunu gösteren bir adım attı. Çin Dışişleri Bakanlığı, herkesi, küresel veri güvenliği kuralları (global data security rules) üzerinde bir anlaşma sağlamaya, kullanılan platformlarda arka kapıların kapatılması konusunda işbirliğine davet etti. Verilerin sınırları aştığı bir dünyada ortaya çıkan meselelerden haberdar olduğunu ve geçici tedbirler yerine küresel kurallar getirilmesi konusunda görüşmeye açık olduğunu ortaya koydu. (Kaynak: Güven Sak’ın DÜNYA’daki yazısından özetlendi)



Yazar: Kerem Kofteoglu
1963’te Mardin’de doğdu. İlk ve lise eğitimlerini İstanbul’da tamamladı. Dünya gazetesinde Reklam Bölümü'nde işe başladı. Sonra İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nı takip eden muhabirlerden biri oldu. Daha sonra sırasıyla Hürriyet Gazetesi’ne bağlı haftalık Ekonomist Dergisi ve Sabah grubunun Para dergisinde çalıştı. Bir dönem Turizm Yazarları Derneği’nin (TUYED) Başkanlığını yürüten Köfteoğlu, halen çeşitli dergilerde serbest gazetecilik yapıp, bazı kurumlara basın ve turizm danışmanlığı hizmeti veriyor.