Çin e-RMB’yi deneme amaçlı piyasaya sürdü

Çin kısa süre önce ülkenin dört şehrinde renminbi’ye (RMB) dayalı bir dijital para birimini deneme amaçlı olarak piyasaya sürdü. Uzmanlar jeopolitik sonuçlarını tartışmaya başladı.

Singapur’daki Nanyang Teknoloji Üniversitesi’nin Kamu Politikaları ve Küresel İlişkiler programının doçenti; ayrıca online dergi ThePolitburo.org’un kurucu editörü Dylan MH Loh konuyla ilgili bir yazı hazırladı. Yazının geniş özetini sunuyoruz.

Çin, salgın ortamına rağmen, Nisan 2020’de devlet destekli bir tür kripto para olarak tarif edilebilecek bir dijital para birimini ülkenin dört şehrinde, Shenzhen, Suzhou, Chengdu ve Xiong’an’da sessiz sedasız denemeye başladı. Bazı devlet memurları maaşlarının bir bölümünü 1’e 1 yuan destekli bu para birimi cinsinden, yani e-renminbi olarak alacak ve denemeye katılan McDonald’s, Subway gibi perakendecilerde bu para birimi kullanarak alışveriş yapabilecek.

Çin Halk Bankası bünyesinde 2017’de oluşturulan Dijital Para Birimi Araştırma Enstitüsü’nün geliştirdiği bu bağımsız para biriminin resmi adı “dijital para birimi ve elektronik ödeme” (digital currency and electronic payment/DCEP) olarak belirlendi. Bu projeyi tetikleyen asli itici güçlerden biri, Facebook’un henüz içeriği belirlenmemiş bir para sepetine çıpalanacak Libra kripto para projesiydi.

RMB’yi  “token”laştırma

RMB’nin bu sepete dahil edilmemesi ihtimali göz önüne alınarak Libra’nın bir Çin versiyonunun geliştirilmesine karar verildi. Ancak Libra resmi para üzerindeki devlet denetimi ve otoritesine meydan okurken Çin’in dijital RMB’si devlet kontrolünü güçlendiriyor. Ayrıca Libra yasal denetimler nedeniyle bocalarken, Çin hızlı ve kararlı bir şekilde dijital RMB’yi hayata geçirdi.

Çin’in RMB’yi “token”laştırma kararının ardında üç temel saik var: Bağımsız bir dijital para birimi geliştirerek Çin yurtdışına sermaye çıkışını daha iyi izleyip denetleyebilecek ve gerektiğinde engelleyebilecek. Paranın Çin Halk Bankası’nın merkezi yönetiminde olması, her işlemin, her verinin yetkililer tarafından gerçek zamanlı olarak takip edilmesine imkan tanıyacak.

İkinci olarak, dijital RMB, Bitcoin’in Çin’deki popülerliğine bir yanıt teşkil edecek. Çinliler, gerek spekülasyon gerek sermaye kontrollerinden kaçınmak amacıyla Bitcoin’i gitgide daha fazla kullanıyor. Çin Halk Bankası, bu dijital para birimiyle, ilk başta tamamen yasaklamış olsa da burnunun dibinde giderek gelişen bir paralel finansal evrenin en iyi yanlarını devletin amaçları doğrultusunda kullanmayı hedefliyor.

Diğer sistemlerle bütünleştirilecek

Üçüncü olarak, dijital yuan, benimsendiği ve yaygınlaştığı takdirde, ABD Doları’na bağlanmış ödemeler sistemiyle rekabet edebilir hale gelecek. Bu da renminbi’yi hedef alan saldırı ve spekülasyonları zorlaştıracak. Dijital yuan, Çin Halk Bankası Başkanı Yi Gang’ın ifadesiyle, “dolara dayalı ödemeler sistemine işlevsel bir alternatif sağlıyor ve gerek ülke gerek şirket düzeyinde, yaptırım ya da dışlama tehditlerinin etkisini azaltıyor”.

Çin’in bir diğer hedefi de dijital RMB’nin bölgeselleşmesini sağlayarak özellikle Kuşak ve Yol Projesi dahilinde kullanımını yaygınlaştırmak. Güney Kore, daha şimdiden, Çinli turistlerden dijital RMB kabul edebileceğini açıkladı. Alipay ve WeChat’in Asya genelindeki ödeme sistemleriyle yakın entegrasyonu, dijital RMB’nin bölgeselleşmesinin fazla uzun sürmeyeceği anlamına geliyor.

Bütün bu gelişmeler karşısında diğer devletler de kendi dijital para birimlerini mi piyasaya sürecek? e-RMB finansal yönetişimin bögelesel normlarını nasıl etkileyecek? Çin bu manivelayı kullanarak başka alanlarda politik ve diplomatik avantajlar elde edecek mi? Sınır ötesi işlemlerde bir dönüşüm, bir altüst oluş yaşanacak mı? Öyle görünüyor ki bu soruların yanıtlarını ancak zaman içinde öğrenebileceğiz. (Çeviri: Kaan ATALAY)