Guandong Özel Ekonomik Bölgelerin Üçünü Barındırıyor

Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi’nin kuruluşunun 40’ıncı yıl dönümü kutlanıyor. Özel Ekonomik Bölge’nin resmi olarak kurulmasından bu yana şehir Çin’in reformlarına ve dışa açılmasına öncülük etti. Geçmişte küçük bir balıkçı kasabası olan Shenzhen, bugün 13 milyonluk çok gelişmiş ve zengin bir şehre dönüştü.

Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kerem Gökten, Tuğçe Akkaş‘ın hazırlayıp sunduğu “Manşet” programına konuk oldu. Gökten, Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi’nin kuruluşunun 40’ıncı yıl dönümünü CRI Türk‘e değerlendirdi.

Shenzhen, Hong Kong’un yanı başında olmasının coğrafi avantajını da kullanarak, hem Hong Kong üzerinden dünya ticaretine ulaştı hem de Çin’in bir üretim üssü olarak Çin ana karası ile bir köprü görevi gördü. Bu açıdan bakınca Shenzhen, “Çin modernleşmesinin ve başarılı kalkınmasının en iyi örneklerinden biri”dir. Shenzhen’da sanayi öncelikle gelişti ancak son dönemde Çin’in teknoloji şirketlerinin yatırım yaptığı “Silikon Vadisi” olarak anılmaya başlandı. Bu bağlamda, Shenzhen’ın özelikle yazılım ve teknoloji alanında atılım yaptığını söylemek mümkün.

Çin’in küresel kapitalizm ile entegrasyonunu Sovyet modelinden farklı bir şekilde ve daha önce gerçekleştirdiğini belirten Doç. Dr. Gökten, Çin’in bunda başarılı olduğunu ve özel ekonomik bölgelerin bu kapsamda ele alınması gerektiğini söyledi. 1980 yılında güneydoğu Çin’de dört ekonomik bölge oluşturulduğunu hatırlatan Gökten, “Serbest piyasa ekonomisinin yeşereceği bir laboratuvar olarak kurgulandı, vergi ve yatırım teşvikleri uygulandı. Bu bölgeler dolaysız yabancı yatırımlara açıldı, yerel hükümetlerin otonomisi yükseltildi ve merkez onayları karar alma süreçleri azaltıldı. Bu tutunca 1984’te 14 başka kıyı kenti de uluslararası yatırıma ve dış ticarete açılmış oldu. Shenzhen’ın bulunduğu Guandong eyaleti bu önemli özel ekonomik bölgelerin üçünü içinde barındırıyor.” dedi.

“40 yıl önce bir balıkçı kasabası olan Shenzhen, bugün başka bir noktada.” açıklamasını yapan Doç. Dr. Kerem Gökten, sözlerine şöyle devam etti: “Shenzhen kenti, Hong Kong ve Makao özerk bölgelerine çok yakın. 14 Ekim’de Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Çin’in Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi’nin kuruluşunun 40. yıl dönümü vesilesiyle düzenlenecek konferansa katılacak ve bir konuşma yapacak. Hatta Hong Kong Özel İdari Bölgesi Amiri Carry Lam ile Makao Özel İdari Bölgesi Amiri Ho Iat Seng’in de toplantıya katılacaklarını biliyoruz. Son dönemde, ‘Çin’in küresel güç olması için finans alanında adımlar atmalı’ görüşü var. Doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki sektörel kısıtlamaları azaltmalı yaklaşımı hakim. Öyle görünüyor ki, Çin Komünist Partisi (ÇKP) liderliği de bu görüşü paylaşıyor ve Shenzhen bu süreçte öne çıkıyor.

Shenzhen, 2020-2025 dönemi için reform pilot bölgesi olarak kurgulandı. Neler olacak? Gittikçe büyüyen bu kentin yerli nitelikli işletmelerinin yurt dışında halka açılması söz konusu. Finansal yabancı yatırımların önü açılıyor. İleri teknoloji alanında yabancı sermayenin tabi olduğu prosedürlerin gevşetilmesi muhtemel gözüküyor. Ayrıca enerji ve telekom alanındaki yabancı yatırımlara yönelik prosedürlerin de yumuşatılması bekleniyor.”

Küresel gücün sembolü

Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kerem Gökten, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in bugün Shenzhen’da katılacağı konferansa da değinerek, “Ülkenin uluslararası imajının sarsılmak istendiği bir dönemde Xi, konferansta önemli mesajlar verebilir, diye düşünüyorum. Son zamanlarda artan çok kutupluluk tartışmalarına vurgu yapar mı? Ülkenin iktisadi olarak aldığı mesafeden ve özel ekonomik bölge politikalarının doğruluğundan bahsedecektir.

Ancak, konuşmasında Çin’in uluslararası devletler sistemi ile küresel düzen içindeki rolüne, ortak zenginleşme ve ortak kalkınma hedeflerine yer verir mi? Göreceğiz. Ben şahsen bekliyorum çünkü Shenzhen bunun için ideal bir yer. Ülkenin küresel ekonomik güç olarak ortaya çıkmasının sembolü ve Çin karakteristikleri ile sosyalizm anlayışının başarısının kanıtı olarak gösterilen uygulamalara sahip.” diye konuştu.

Shenzhen’a Çin’in reform ve dışa açıklık programında 200 yıl hedefleri kapsamında yeni bir misyon verilmişe benzediğini aktaran Gökten, “Silikon Vadisi mi olacak acaba?, deniyor. Finansal ve teknolojik güç merkezi olacağından söz edebiliyoruz. Hong Kong ile iş birliği öne çıkıyor. Hong Kong, Makao, Shenzhen ve sekiz güney kentinin finans ve teknoloji merkezi yapılması planlanıyor. Hong Kong, Makao, Shenzhen ve sekiz güney kenti 1,6 trilyon dolarlık milli gelir üreten bir yer.” değerlendirmesinde bulundu.



Yazar: Kerem Kofteoglu
1963’te Mardin’de doğdu. İlk ve lise eğitimlerini İstanbul’da tamamladı. Dünya gazetesinde Reklam Bölümü'nde işe başladı. Sonra İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nı takip eden muhabirlerden biri oldu. Daha sonra sırasıyla Hürriyet Gazetesi’ne bağlı haftalık Ekonomist Dergisi ve Sabah grubunun Para dergisinde çalıştı. Bir dönem Turizm Yazarları Derneği’nin (TUYED) Başkanlığını yürüten Köfteoğlu, halen çeşitli dergilerde serbest gazetecilik yapıp, bazı kurumlara basın ve turizm danışmanlığı hizmeti veriyor.