İnsanları birleştiren müzik, sınır tanımıyor

Müzik bir ülkenin yumuşak gücünü artırmaya hizmet edebilir. Çin, tüm dünyanın gurur kaynağı olan geleneksel halk müziğinden yana büyük bir zenginliğe sahip.

Müzik küratörü Mu Qian, geleneksel Çin halk müziğinin dünya sahnesindeki sadık destekçisi. Çin halk müziğinin dünya müziğinde giderek önemli bir yer edineceğini belirten Mu “Yandong Grand Singers ve geleneksel müziğimiz ile gerçekten gurur duyuyorum” diyor.

Ocak ayında, Yandong Grand Singers korosunun ilk albümü “Everyone Listen Close—Wanp-Wanp Jangl Kap”, Transglobal Dünya Müziği Listesi’nde beklenmedik bir şekilde beşinci sıraya çıkıp, uluslararası çapta ilgi uyandırdı. Grand Singers korosunun tamamı, Çin’in güneybatısındaki Guizhou eyaletine bağlı Liping ilçesinin uzak bir kasabası olan Yandong’un çiftçilerinden oluşuyor. Dünyanın dört bir yanından 58 DJ ve müzik eleştirmeninin oylarıyla Tinariwen ve Laurie Anderson gibi tanınmış sanatçı ve grupları geçerek en iyiler arasına girdiler.

Hollandalı dünya müziği şirketi Pan Records tarafından yayımlanan albümün kaydını ve prodüktörlüğünü üstlenen Mu Qian, “Albümün bu noktalara ulaşmasını beklemiyordum” dedikten sonra sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu da geleneksel Çin halk müziğinin dünya müziğinde giderek önemli bir yer edineceğini kanıtlıyor. Yandong Grand Singers ve geleneksel müziğimiz ile gerçekten gurur duyuyorum”.

Yandong Grand Singers elemanlarının çoğu Guizhou’da yaşayan ve Dong etnik grubundan şarkıcılar. Donglar’ın kendi özgü çok sesli korosu olan The Grand Song, UNESCO tarafından insanlığın manevi kültür mirasının bir başyapıtı ilan edildi. Bununla birlikte koro, şu anda dünyanın geri kalanında olduğu gibi Çin’de de yaygın bir şekilde tanınmıyor ve Mu bu durumu değiştirmeye kararlı.

Mu, Yandong’a ilk olarak 2007’de, muhabir olarak çalıştığı China Daily adına The Grand Song hakkında hazırlayacağı bir haber için gitti. Bir kaç gün boyunca yöre halkıyla bir arada oldu ve The Grand Song’un anlamını öğrenmek amacıyla çok sayıda şarkıcı ile görüştü.

BBC onları tanıttı

Mu makalesinde, “Rüzgârın ve derenin sesi, kuşların ve böceklerin cıvıltısı eşliğinde dağlarda şarkı söyleyen bir koro hayal edin. Ve bin yılı aşkın bir zamandır bu müzikle bir arada yaşayan bir etnik grup düşünün. Dong halkının ‘büyük şarkısına’ neden ‘insan ve doğanın armonisi’ dendiğini, ‘hayat kısa ve şarkı söylememen yazık olur’ gibi sözlerin ne anlama geldiğini kavramanız o zaman daha kolay olur. Onlara göre şarkılar doğa, tarih, aşk, dostluk ve yaşamın her evresiyle yakın ilişki içinde” diye yazdı.

Bu deneyim, Mu’nun Dong müziğini tanıtma çalışmalarına başlangıç teşkil etti. 2013 yılında Mu, Yandong şarkıcılarını Şanghay Dünya Müziği sahnesine çıkardı. 2015 yılında koronun Almanya’nın Leipzig kentinde düzenlenen Uluslararası Vokal Müzik Festivali’nde a capella konser vermesini sağladı. Haziran 2019’da BBC’nin bir radyo programında grubun müziğini tanıttı. Eylül ayında da topluluğun Şikago Dünya Müzik Festivali, Lotus Dünya Müzik ve Sanat Festivali, Globalquerque gibi bir dizi festivalde konser vermek üzere ABD’de turneye çıkmasına önayak oldu.

Performansları ABD’de beğeniyle karşılandı. Bu performansların birinde Mu, Amerikalı izleyicilere hitaben “Buraya gelmeden önce, sizlerin müziğimizi sevip sevmeyeceğinden hatta anlayıp anlayamayacağından pek emin değildik. Şimdi aramızda hiçbir engel olmadığını görebiliyorum” diye konuştu. Bu sözleri seyirciden anında büyük alkış aldı. Mu, “Bence verdikleri bu sıcak yanıt, şarkıcılar ve müziğin aracılık ettiği içten iletişim içindi” dedi ve ekledi: “Müziğin insanları yakınlaştırma gücü var.”

Halk Müziği Tutkunu

Çin halk müziği üzerine daha fazla bilgi edinip daha derinlemesine araştırmalar yapmak amacıyla, Çin Müzik Konservatuarı’nda yüksek lisans programına başvuran Mu, 2002-2005 yılları arasında burada eğitim gördü. 2014 ile 2019 arasında Londra Üniversitesi’nin Doğu ve Afrika Araştırmaları Akademisi’ne devam etti ve etnomüzikoloji doktorası aldı. Bütün bunlar Mu’nun bir etnomüzikolog olarak kariyerine sağlam bir teorik temel oluşturdu, Uygur müziğini araştırmak için de Xinjiang’da bir yıl geçirdi.

Mu, Çin halk müziğini tanıtmak amacıyla, Hong Kong ve Singapur’daki sanat festivallerine Beijing Folk Rock projesini taşıdığı 2004 yılında konser prodüksiyonlarına başladı. Mu, 2015 yılında Yandong Grand Singers’ı Almanya’nın Leipzig şehrinde sahneye çıkardı. Koronun performansı sıcak bir ilgiyle karşılandı. Ancak konseri seyirciler arasında izleyen Mu, bir şeyin doğru olmadığını hissetmişti. Mu, okuldan öğrendiği müzik teorisini konser prodüksiyonlarından kazandığı deneyimle birleştirmek suretiyle, Çin halk müziği ile Batı izleyicileri arasındaki bu boşluğun kapanmasına aracılık etmeye çalıştı. O zamandan beri Mu, yeni konser formatını geliştirip prodüksiyonlar yapmanın yanı sıra sık sık sunuculuk görevini de üstlendi. 2017 yılında, Zhou Family Band ile Avrupa’yı gezerken, önce seyirciye halk müziği ve Çin halkının hayatı arasındaki bağlantıyı derin müzik bilgisi ve Batı kültürüne aşinalığından yararlanarak açıkladı.

Tabii ki, seyircilerin Çin halk müziği hakkında bir fikir sahibi olması için şakalar ve jestler yeterli değildi. Her turne performansı esnasında Mu, izleyicilerin müzisyenlerle etkileşim halinde sohbet etme, hatta sahneye çıkma ve şarkı söyleme şansı bulduğu atölyeler kuruyor ve dinleyiciler böylece müziği daha iyi anlıyor.

Müzik Sınır Tanımıyor

Mu’nun Batılı izleyicilerin geleneksel Çin halk müziğine vereceği tepkiyle ilgili başlangıçtaki endişeleri turneler ilerledikçe ortadan kalktı. Üç yıl önce İsveç’teki Zhou Family Band konserinde gerçekleşen bir olay onu ​​çok etkiledi. Gösteriden sonra bir kadın izleyici Mu’nun yanına gelip, nişanlısının Çinli ve soyadının da Zhou olduğunu, ancak ne yazık ki bir yıl önce vefat ettiğini söyledi. Grubun sahnede yorumladığı “Büyük Üzüntünün Sesi” (Da Bei Diao) şarkısı salt ona çalınmış gibi kadını derinden etkilemişti. Mu o zaman günlüğüne, “Nereye gidersek gidelim, hep müziğimizden etkilenen insanlarla karşılaşıyoruz. O anda müziğin gücünü gerçekten hissedebiliyorsunuz” diye yazdı.

Yıllar önce, Xinjiang’ın Makit ilçesinde daha önce hiç tanımadığı bir grup yöre insanı Mu’yu sıcak bir şekilde karşıladı. Geceleyin köylüler, dans edip ve şarkı söylemek üzere onu meshrep’e (geleneksel bir erkek Uygur toplantısı, hasat şenliği de deniyor) davet ettiler. Elektrikler kesildiğinden mum ışığı altında gece yarısına kadar birlikte şarkılar söylediler. Muqam (Xinjiang müziğinde kullanılan melodi türü) melodilerini dinlerken uykuya dalan Mu, ertesi gün de şarkılarla uyandı. Mu, son olarak, “Müzik bir ülkenin yumuşak gücünü artırmaya hizmet edebilir. Çin, tüm dünyanın gurur kaynağı olan geleneksel halk müziğinden yana büyük bir zenginliğe sahip. Bizler de bundan gurur duymalı ve geleneksel müzik hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya çalışmalıyız. Bunun için devlet, akademi, medya, müzisyen ve yapımcılar da dahil bir çok insanın birlikte çaba göstermesi gerekiyor. Çin müziğinin dünyadaki etkisinin kesinlikle artacağına inanıyorum” diye ekliyor. (Modern Çin ve Dünya Araştırmaları Akademisi’ne bağlı International Communications muhabiri Wu Qizhi‘nin,China Today Türkiye’deki haberinden özetlendi)