E-ticaretin dünyada giderek yaygınlaşması Türkiye’deki turizm şirketlerini de harekete geçirdi. Koç ve Yaşar Grubu’nun da yakından ilgilendiği internet üzerinden yurtiçi ve dışı tur, otel, otomobil kiralama, uçak bileti rezervasyonu gibi hizmetleri sunan şirketlerin sayısı simdiden yediye yükseldi.

THY’nin de yakında uçak biletlerini internet üzerinden satması bekleniyor. Gerek e-ticaretin dünyada yaygınlaşması, gerekse internet üzerinden tur ve bilet satışlarının hızlanması, Türkiye’deki grupları da harekete geçirdi. Buna örnek olarak Yaşar Holding’e ait Viking Turizm’in www.sonfiyat.com’u, Koç Holding’in www.bookinTurkey.com’u, Garanti Bankası ve Ekin Yazım Merkezi ortaklığıyla kurulan www.turlink.com.tr, ETS Turizm’in www.supertatil.com’u, World Selection Turizm’in www.tatilborsasi.com’u ve Onur Air’in www.ontravel.com.tr adlı web sitelerini sayabiliriz. Benzer çalışmalar içinde olan Türk Hava Yolları’nın da tüketicilere bu yılın sonuna doğru internetten bilet alım imkanı sunacağı söyleniyor.

Verilen hizmetler

Kısa süre önce hizmet vermeye başlayan Koç Holding ve Probil işbirliği ile hazırlanan BookinTurkey, halen Türkiye’deki 685 otele ilişkin bilgilere yer veriyor. Site çeşitli yurtiçi ve yurtdışı tur paketlerine, dünyanın her yerinden otellere online rezervasyon yapma imkanı tanıyor. Siteden uçak bileti alınıp, araba kiralaması da yapılabiliyor. Tatilborsasi.com, tatilcilere paket turlar, charter bileti, alternatif tur seçeneği ve otel rezervasyonu imkanı sunuyor. Bunların yanı sıra tüketicilere AVİS’ten uygun fiyata araba kiralama imkanı da sunuluyor.

Onur Air’e ait www.ontravel.com.tr, vize, kiralık araba, rehberlik gibi hizmetleri veriyor. Site yöneticileri önümüzdeki günlerde tatilcilere online otel rezervasyonu yapma fırsatı da tanıyacaklarını söylüyor. Sonfiyat.com yöneticileri, diğer sitelerden farklarının tatilciye yüzde 25’e varan indirimli uçak bileti bulmak olduğunu söylüyor. Ayrıca, seyahat ve konaklama imkanı verenlerle tüketiciyi biraraya getirdiklerini belirtiyorlar.

Garanti Bankası, Garanti Sigorta ve Ekin Yazım Merkezi ortaklığıyla kurulan Turlink sisteminin diğerlerinden farklı olduğu söyleniyor. Online rezervasyon yapmadıklarını belirten yetkililer, sistemlerine Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) üyesi yaklaşık 300 acentenin dahil olduğunu söylüyor. Sistemden yararlanmak isteyen tüketicinin önce kesesine uygun tatili siteden seçtiğini belirten yetkililer, daha sonra Turlink logosu taşıyan satış noktası acentelerden birinden satıcıyla karşılıklı standart Turlink sözleşmesi imzalayarak turun satın alındığını kaydediyor.

Hukuki sorunlar

Bu arada söz konusu sitelerin çoğalmasıyla birlikte ortaya çıkan hukuki sorunlar da gündeme geliyor. Siteler incelendiğinde bir sorun çıkması halinde bunun nasıl çözüleceğine ilişkin net bir yanıt olmadığı görülüyor. Konuyu Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Avukat İlker Ünsever’e sorduk. Ünsever’e göre, ister tüketici-tacir (B2C), ister tacir-tacir (B2B) olsun, hukuki sonuç doğuracak bir işlemde iki tarafın iradelerinin karşılıklı gelmesi ve aralarında bir sözleşme oluşması gerekiyor. “Bu iradeler sözlü, yazılı, telefon veya faks aracılığıyla iletilebilir” diyen

Ünsever, daha sonra şunları ekliyor:

“Elbette internet ortamında da iradeler iletilebilir ve sözleşme oluşabilir. Ancak burada sorun ‘kanıtlama’ sorunudur. Hangi iradelerin hangi şekilde karşılaştığını kanıtlayamadınız mı haklarınızı aramanız olanaksızlaşır.” Ünsever’in bu uyarısı üzerine seyahat ürünlerinin soyut kavramlar altında ve ‘sonradan teslim’ olarak satıldığını hatırlatmak gerekiyor. Bu durum, tüketiciye karşı suistimali biraz daha kolaylaştırıyor. Bu yüzden, 1618 sayılı yasa gereği seyahat acentesi belgesi olmayan, yani sicili Turizm Bakanlığı’nda yer almayanların seyahat ürünü ticareti yapmaları yasaklanıyor.

“Alımlarınızı yazılı belgeye dayandırın”

Sanal ortamda tüketiciyle yapılan sözleşmeler, yani tüketicinin sanal ortamda satışa sunulmuş bir hizmeti satın alması işleminde sorunlar çıkıyor. Bu sorunlar da genelde tüketicinin aldığını sandığı hizmete ulaşamaması veya bu hizmetin istediği nitelikte olmamasından kaynaklanıyor. Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Avukat İlker Ünsever, bu konuda tüketicilere şu uyarıları yapıyor:

“Tüketici, sanal ortamda tek taraflı olarak bankasına talimat vermiş, kredi kartından da aldığı (zannettiği) hizmetin bedelini ödemiştir. Artık sorun tüketicinin çözmesi gereken bir sorundur! Öncelikle, bankaların kesim tarihinden veya ödeme tarihinden önce sanal ortamda yapılan talimatlardan vazgeçilmesini kabul ettiklerini hatırlatmakta yarar var. Yapılan işlemi mutlaka yazılı ve mümkünse imzalı bir belgeyle desteklemek gerekiyor. Satın alınan ürünün sahibinin de yani tur operatörünün, bu satışa onay verdiğine ilişkin bir belge veya beyanın olmasının yararı olur.

Sanal ortamda tüketicinin kiminle işlem yaptığı sorusu çok önemli. Tüketiciye karşı irade beyanında bulunan kişi, internet sitesini işleten gerçek veya tüzel kişi oluyor. Bu ne demektir? Satışa konu ürün yani turu sağlayan tur operatörü dilerse ‘Bana ne, siz benimle işlem yapmadınız, o sözleşme beni bağlamaz!’ diyebilir. Bu nedenle tüketicilere, soyut bir hayal olan seyahat ürününü hiç olmazsa elle tutabilecekleri, hesap sorabilecekleri bir kişiden satın almalarını öneriyorum.”

Yayın Yeri ve Tarihi: Ekonomist, 06.07.2001