SHENZHEN, REFAHIN YENİ BAŞLANGIÇ NOKTASI OLDU
- 26 Şubat 2021
- Yayınlayan: Kerem Kofteoglu
- Kategori: Son Yazılar
Geçen yıl, Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi’nin (ÖEB) kuruluşunun 40. yıldönümüydü. Aradan geçen kırk yılda Shenzhen bir balıkçı köyünden bir yenilikçilik metropolüne dönüştü.
Kuruluş yıldönümünde ÖEB, yeni bir kapsamlı reform turu başlatmak için yetkilendirildi; iş ortamı, teknolojik yenilikçilik, pazar erişimi ve şehir yönetişimi ile ilgili alınacak kararlarda ÖEB’e daha fazla özerklik tanındı. Şehir Merkezi Meydanı’na “Yelken Açmak İçin Mükemmel Zaman” adlı heykel kondu.
Kurulduğu ilk günden itibaren Shenzhen ÖEB, zorlu bir reform görevini üstlendi. Şehir, geçen 40 yıl boyunca enerjisini ortaya koymanın yanı sıra teknolojiler ve sektörlerde küresel rekabet gücünü artırmak amacıyla bin kadar yenilikçi reform tedbiri tasarladı ve uygulamaya koydu. Shenzen’in yüksek teknoloji sektörü, 2019’da 920 milyar RMB’yi aşan bir katma değerle 2.6 trilyon RMB tutarında üretim yaparak şehrin en önemli sektörü haline geldiğini ortaya koydu.
Dahası, şehir, araştırma ve geliştirmeye toplam 132.8 milyar RMB, diğer bir ifadeyle GSYİH’sinin yüzde 4.9’unu yatırarak bu kriterde ülkede ilk sıraya yerleşti. Ayrıca 17 bin 500 uluslararası patent başvurusu yapmak suretiyle ulusal toplamda üçte birlik pay sahibi oldu. Shenzhen ayrıca Huawei, DJI ve Tencent gibi bazı dünyanın önde gelen teknoloji şirketlerinin gelişimine ev sahipliği yaptı. Shenzhen’in büyük bir hızla kalkınması, reform ve yenilikçiliğin verimliliği artırması sayesinde oldu.
Şehrin dış ticaret hacmi 1980’de 18 milyon ABD Doları iken 2019’da 431.5 milyar ABD Doları’na tırmandı. Ortalama büyüme hızı yüzde 26.1 gibi inanılması güç bir seviyedeydi. 2019’da Shenzhen’in dış ticaret hacmi ulusal toplamın yüzde 10’unu, eyalet toplamının yaklaşık yüzde 40’ını oluşturuyordu. Halen Airbus, Accenture, Sanofi, Apple, Qualcomm, Nestle, Siemens ve Xiaomi dahil 290’dan fazla Fortune Global 500 şirketinin Shenzhen’de yatırımları bulunuyor.
Reform tedbirlerinde öncü
Çin Cumhurbaşkanı Şi Jinping, Shenzhen ÖEB’in 40. yıldönümü nedeniyle düzenlenen toplantıda Çin’in ÖEB’lere desteğinin süreceğini söyledi. Toplantıdan önce, Çin’in merkezi hükümet yetkilileri, önümüzdeki beş yıl boyunca Çin’e özgü karakteristiklere sahip sosyalizmi inşa etmeye ilişkin tedbirlerin denemesinde Shenzhen’i öne çıkaran bir eylem planı açıkladı. Plan, Shenzhen’in gelecekteki reformlara öncülük etmesi için bir yol haritası.
Çin, odağını yüksek hızlı ekonomik büyümeden yüksek kaliteli kalkınmaya kaydırdığı için şimdi yeni bir kalkınma aşamasında. İç pazarın temel dayanak noktası olduğu, iç ve dış pazarların birbirini desteklediği yeni bir kalkınma modeli şekilleniyor. Shenzhen, 40 yıl öncesine kıyasla ekonomik üretim, pazar durumu, büyüme elastikiyeti ve yönetişim kapasitesi açısından tamamen farklı bir görünüm arz ediyor.
Çin’e bakıldığında, ülke ekonomisi kritik bir dönüşüm ve yeniden yapılanmanın kavşağında duruyor. Desteklenmesi gereken eksik bağlantılar ile zayıf alanlar ve ele alınması gereken yeni konular var. Reformu ilerletmek bugün 40 yıl öncesine göre çok daha zor. Yeni durum karşısında Shenzhen, çağı izlemeli ve daha büyük sorumluluklar üstlenmeli, reform ve dışa açılmayı yeni zirvelere taşımalı. Yıldönümü toplantısı öncesinde yayımlanan eylem planında vurgulandığı gibi, Shenzhen’in yeni reformları bütüncül ve kapsamlı olmalı.
Eylem planı, 2020-2025 döneminde Çin’e özgü karakteristiklere sahip sosyalizmi inşa etmek amaçlı pilot tedbirlerde Shenzhen için üç adım ortaya koydu. Şehir 2020’de üretim faktörlerinin piyasaya dayalı tahsisi, iş ortamının optimizasyonu ve kentsel alanın kullanımı gibi konularda reform tedbirleri için kolları sıvadı. 2022’ye kadar, ülke çapında çoğaltılabilecek ve teşvik edilebilecek önemli kurumsal başarıların elde edilmesi gerekiyor. 2025 yılına kadar planın hedefleri temelde tamamlanmış olacak.
İkili dolaşımın ekseni
Shenzhen ÖEB’in kuruluş yıldönümü toplantısında Şi, Çin’in yeni “ikili dolaşıma dayalı” kalkınma modelinin kapalı olmayıp bilakis açık sistemler içerdiğini belirtti. Şi, Çin’in bir yandan yurtiçi pazarın sorunsuz çalışmasını sağlarken, diğer yandan da uluslararası pazarla olan bağlantısına önemi verdiğini belirtti. Şi’nin söyledikleri, Shenzhen’in önümüzdeki beş yılda görevlerini yerine getirmek için yapacaklarının, hatta tüm ülke kalkınmasının rotasını çizdi.
Shenzhen, Çin’in reform ve dışa açılması sürecinin ön saflarında yer aldı. 2020 yılının ocak-ağustos ayları arasında Shenzhen ÖEB’in toplam ithalat ve ihracat hacmi önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2 artarak 1.88 trilyon RMB oldu; bu rakam ulusal toplamın yüzde 9.4’ünü oluşturuyor. Aynı dönemde Shenzhen 1.04 trilyon RMB ihracat büyüklüğü ile tüm Çin şehirleri arasında ilk sırayı aldı. Yine bu yılın ocak-eylül ayları arasında, Shenzhen’deki doğrudan yabancı yatırımın fiili kullanımı yaklaşık yüzde 8 arttı.
Pazardaki rolü
Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi, hem iç pazar hem de Çin’in uluslararası pazardaki rolü için hayati önem taşıdığından Çin’in ulusal kalkınmasında özel bir önem arz ediyor.
Büyük Körfez Bölgesi’nde bulunan bir merkez olarak Shenzhen, bölgesel ve hatta ulusal kalkınmaya liderlik edecek diğer alanların yanı sıra sektörel zincirlerde, ulaşım altyapısında ve tüketici pazarlarında hem altyapıya hem de güçlü yönlere sahip.
İç ve dış pazarlar arasındaki verimli etkileşim, kurumsal desteğe ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle, kuralların ve düzenlemelerin uyumlandırılması teşvik edilmeli ve Büyük Körfez Bölgesi’nde entegre bir pazar ve dünya çapında modern kentsel kümelenme inşa etme çabaları esnasında, üretim faktörlerinin serbest akışını engelleyen kurumsal engeller ortadan kaldırılmalı.
Bu süreçte, Shenzhen’in ekonomik statüsü ve coğrafi konumu, hem yerel hem de uluslararası pazarların “ikili dolaşımını” artırmada önemli bir rol oynamasını gerektiriyor. Küresel teknolojik devrim ve sınai dönüşüm sürecinde ÖEB, teknolojik yenilikte girdileri büyütmeli—özellikle dijital ekonomi ve yapay zeka gibi ileri teknoloji alanlarında. Küresel değer zincirleri arasındaki statüsünü güçlendirmeli, COVID-19 salgınının olumsuz etkilerinin üstesinden gelmeli, sanayi ve tedarik zincirlerine istikrar kazandırmalı ve bunların güvenliğini ve dayanıklılığını artırmalı. Shenzhen, uluslararası pazara ve küresel olarak kabul edilen kurallara uyum sağlamak için daha fazla adım atmalı, böylece dışa açılmayı daha yüksek bir seviyeye taşımalı, yerel ve uluslararası pazarlar arasındaki verimli etkileşimi geliştirmeli.
İş iklimi gelişiyor
İş yapma kolaylığı, bir ülkenin veya şehrin karma rekabet gücünün önemli bir göstergesi. Bu, son yıllarda Shenzhen için reformları ilerletmede odak noktası oldu. Eylem planında, merkezi yetkililer Shenzhen’in iş ortamı için daha yüksek standartlar ortaya koydu. ÖEB, Shenzhen’de iş yapmayı kolaylaştırmak amacıyla posta hizmetleri, telekomünikasyon ve enerji gibi sektörlerdeki işletmelere yönelik daha iyi kamu hizmetleriyle fırsat eşitliği sağlayacak. Ayrıca ticari ilişkiler, hukuk hizmetleri ve uluslararası tahkimle ilgili kural ve yönetmelikler uluslararası hukuka uyumlu hale getirilecek.
Hukukun üstünlüğü, yabancı yatırımcıların yatırım yeri seçimini etkileyen önemli bir faktör. Shenzhen, son 40 yılda hayata geçirdiği ekonomik kalkınmada hukukun üstünlüğünü esas aldı ve kayda değer ilerlemeler kaydetti.
Yeni başlangıç noktasında şehrin yapay zeka ve büyük veri gibi gelişmekte olan sektörlere yönelik mevzuatta daha ileri denemelere girişmesi gerekiyor. Shenzhen, ayrıca, fikri mülkiyet korumasında daha katı yasalar uygulayacak ve dijital fikri mülkiyet dahil olmak üzere yeni fikri mülkiyet türlerinin korunması için pilot programlar başlatacak. Shenzhen’deki gelişmeler, günümüzde Çin’e özgü karakteristiklere sahip sosyalizmin uygulamadaki somutlaşmış halini yansıtıyor. Yeni bir tarihsel başlangıç noktasında, Shenzhen’in reformlara öncülük etme konusunda ülkenin geri kalanında çoğaltılabilir nitelikte daha fazla biriktim elde etmesi bekleniyor.
(Kaynak: Çin Uluslararası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Akademisi araştırmacılarından Geng Nan’ın China Today’deki yazısından özetlendi)