ZHANG, ASIRLIK KİTAP CİLTLEME TEKNİGİNE HAYAT VERİYOR

Beijing’in güneydoğusunda yer alan banliyösünde Yizhuang’daki stüdyosunda çalışan Zhang Xiaodong, Dragon Scale Binding olarak bilinen somut olmayan kültürel mirası yaşatıyor. Onu, elinde bir fincan pu’er çayı ve yanan bir sandal ağacı tütsü çubuğuyla kitap ciltlerken görebilirsiniz.

(Qin Bin /Beijing Review) – Zhang’ın yaşattak için üzerinde çalıştığı teknik, Balık Pulu Ciltleme ya da Ejderha Pulu Ciltleme olarak da biliniyor. Bu, Tang Hanedanlığı döneminde (618-907) ortaya çıktı ve toplanan yazıların parşömenlerden yapraklarla oluşturulan eski bir kitap ciltleme tekniğidir.

Bu ciltleme tekniği, daha verimli bir okuma ve arama sürecini kolaylaştırmak için yalnızca bir kitabın uzunluğunu kısaltmakla kalmadı, aynı zamanda okuma deneyimini de büyük ölçüde geliştirdi. Günümüzde kaybolmak üzere olan bu eski tekniğin bazı özgün örnekleri Beijing’deki Saray Müzesi’nde korunuyor.

Zhang Xiaodong’un geliştirdiği qianye tekniği sayesinde thangka resimleri eski eserlere yeniden hayat verip, onları deyim yerindeyse yeniden canlandırıyor.  Zhang,, 1981’de Hebei Eyaletine bağlı  Zhangjiakou Şehrinde doğdu. Shenyang Havacılık Üniversitesi’nden mezun oldu. 2008 yılında kitap tasarımına ağırlık vermeye başladı.

Beijing Üniversitesi Profesörlerinden ünlü kitap tasarımcısı Lu Jingren ile ünlü ciltleme uzmanı Wang Huaizhu ile çalışarak bu alandaki ustalığını geliştirdi.  E-kitap devri başlayıp, basılı kitaplara olan ilginin azaldığı bir dönemdi, Zhang, kitap tasarım uzmanı haline geldiğinde kitap yayınlama çağı çokten geçmişti.

EL YAPIMI KİTAPLARIN YENİ TEMSİLCİSİ

“Tam bu dönemde kitapların geleceğinin muhtemelen iki yönde gelişeceğini düşünmüştüm” diyen Zhang, bu konudaki görüşlerini şöyle açıklıyor: “Bu dönemde, mekanlarda bölüm okuma eğilimi ile e-kitap ve basılı kitapların gözardı edilen işlevlerini karşılaştırdım. Basılı kitapların fiziksel özellikleri, dekoratif niteliklerinin daha büyük fazla takdir edildiğini gördüm. Bu kitapların duyguları bir tür somut medya olmanın yanı sıra, işlevsellklerinin bir araya getirilebileceğine karar verdim. Bu işlevlerinden  dolayı, el yapımı kitapların, kitapların gelecekteki bir yönünü temsil ettiğine inanıyorum.”

Zhang geliştirdiği “bin sayfa” anlamına gelen “qianye” tekniği sayesinde eski klasiklere yeniden hayat veriyor. Düzenlenen toplantılarda kitap tasarımıyla ilgili görüşlerini paylaşan Zhang Xiaodong, geliştirdiği teknikle, kaybolmaya yüz tutmuş Dragon Scale Binding sanatını geri getirdi.

Bunu yaparken de Saray Müzesi’nden akademisyenlere, eski resim restorasyon uzmanlarına ve matbaa uzmanlarına danışıp, tarihi materyalleri araştırmaya başladı. Zhang, iki buçuk yıllık sayısız deneyden sonra, el yapımı tekniğini eski Zen ve Sutra konusunda yazılmış bazı kitaplar üzerinde deneyip, tekniğini geliştirdi.

Bu teknikle ciltlenen kitap, açıldığında ortaya rengarenk bir ejderha cenneti çıkıyor. Rüzgar eserken yapraklar nazikçe dans ediyor, kitaptaki resimler canlanıp okuyucunun gözünde canlanıyor. Zhang, “Bu, okuyucuların Budist sutraya daha fazla dalıp, Zen tadı bakımından zengin, etkileyici bir tekniktir” diyor.

VENEDİK BİENALİ’NE DAVET EDİLDİ

Zhang Xiaodong tarafından hazırlanan el yapımı kitaplardan birkaç sayfa örneği

Zhang, 10 yılı aşkın zorlu çabanın sonunda, Tang Hanedanlığından kalma Dragon Scale Binding’i restore edip, geliştirdi ve kitap tasarımında 20’den fazla patentin sahibi oldu.

Bu alandaki başarılarından dolayı, 2019’da Venedik Bienali’ne davet edildi.

Zhang, Dragon Scale Binding tekniğine yeniden hayat verdikten sonra,  Accordion Binding ve Dragon Scale Binding’in avantajlarını bütünleştirerek, bir anlamda yenilikçi tekniğini kullanarak Dream of the Red Chamber’ın el yapımı bir baskı üzerinde tam dört yıllık bir çalışma yürüttü. “Kitaplar, insan uygarlığının sürekliliğinin korunmasında önemli bir rol oynuyor” diyen Zhang, açıklamalarını şöyle noktalıyor:

“Tang, Song (960-1279), Yuan (1271-1368), Ming (1368-1644) ve Qing (1644-1911) hanedanlarının eski kitapları, sadece en iyiler değil, aynı zamanda günümüz kitaplarından çok daha zengin işlevlere sahipti. Edebiyatçıların duygularını ifade ettikleri bir medya, malzeme ve tekniğin mükemmel birleşimini de bünyesinde barındırıyordu. Bundan dolayı, birçoğu ünlü akademisyenler ve hatta kraliyet mahkemesi tarafından toplandı. Aslında, kitaplar, nesne olarak kültürel mirasın önemli bir kanalını temsil ediyor.”



Yazar: Kerem Kofteoglu
1963’te Mardin’de doğdu. İlk ve lise eğitimlerini İstanbul’da tamamladı. Dünya gazetesinde Reklam Bölümü'nde işe başladı. Sonra İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nı takip eden muhabirlerden biri oldu. Daha sonra sırasıyla Hürriyet Gazetesi’ne bağlı haftalık Ekonomist Dergisi ve Sabah grubunun Para dergisinde çalıştı. Bir dönem Turizm Yazarları Derneği’nin (TUYED) Başkanlığını yürüten Köfteoğlu, halen çeşitli dergilerde serbest gazetecilik yapıp, bazı kurumlara basın ve turizm danışmanlığı hizmeti veriyor.