ELMA KARDEŞLİĞİ VE PARKLARI BÜYÜYOR

Çin yönetiminin Bir Kuşak-Bir Yol Girişimi’ni önermesinden bu yana Shaanxi eyalet yönetimi, Bir Kuşak-Bir Yol güzergahları üzerindeki ülkelerle modern tarım ilişkileri ve işbirliğini geliştirmek için elinden geleni yapıyor.

(ZHOU LIN/CHINA TODAY TÜRKİYE)—Bahçecilik alanında yüksek lisansı bulunan Hu Lingyun, bir yüksek teknoloji şirketi olan Shaanxi Haisheng Fresh Fruit Juice Co. Ltd. bünyesinde çalışıyor. “Bu, Shaanxi’deki 10 Çin-Kazakistan Elma Dostluğu Parkı’ndan sadece biri” diyor 27 yaşındaki Hu Lingyun, Shaanxi eyaletinin Qianyang ilçesindeki yüksek yoğunluklu elma bahçesinde büyüyen fidanlara tarım ilacı sıkarken. “Buradaki yüksek makinalaşma seviyesi, 67 hektarlık bahçeyi sadece bir düzine işçiyle yönetmemize imkan tanıyor” diye de ekliyor.

Haisheng’in Qianyang Sergi Bahçesi’nde toplam 31 üniversite mezunu (bunların 17’sinin master derecesi var) istihdam ediliyor. Bu insanlar, toplam genişliği 400 hektarı aşan elma bahçelerinde bodur anaçların yetiştirilmesinden, 120 hektardan büyük bir alana yayılan fidanlıklardan ve meyvelerin sınıflandırılmasından, soğuk hava depolarından sorumlu.

Tarım, kadim İpek Yolu üzerinde konumlanmış ülke ve bölgeler arasındaki ticaret ve karşılıklı ilişkilerin temel unsurlarından biriydi. Günümüzde Çin-Kazakistan Elma Dostluğu Parkları gibi tarımsal işbirliği programları bu geleneksel tarım sektörünü yeniden canlandırıyor.

ELMA KARDEŞLİĞİ

Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, Eylül 2013’te Kazakistan’ı ziyaret ettiğinde, kendisinin ve Kazak Devlet Başkanı’nın benzer elmaların yetiştirildiği bir bölgede büyüdüğünü keşfetti. Kısa bir süre sonra, Shaanxi’de düzenlenen Avrasya Ekonomik Forumu’nda Kazakistan’ın eski başbakanı ve Kazakistan Uluslararası Entegrasyon Fonu’nun başkanı Sergey Terechshenko, Shaanxi eyaleti valisi Lou Qinjian’a—iki başkanın doğup büyüdüğü—Shaanxi ve Almatı’da Çin-Kazakistan Elma Dostluğu Parkları’nın kurulmasını önerdi.

Bu öneriye ilişkin taslak plan, sonunda, geçen ekim ayında Shaanxi’de düzenlenen Birinci Uluslararası Elma Sempozyumu’nda hazırlandı. Haisheng Fresh Fruit Juice Co. Ltd., CITIC Group ve Kazakistan Uluslararası Entegrasyon Fonu, 2017’de Almatı’da yaklaşık 400 hektarlık yüksek yoğunluklu, su ve gübre entegreli bodur anaç elma bahçeleri kurulması için mutabakat zaptı imzaladı.

Başkan Nazarbayev’in memleketi olan Almatı’nın Kaskelen bölgesi, Çin-Kazakistan Elma Dostluğu Parkı’nın bulunduğu yer. Park, ağaçlandırma, fidanlık, soğuk depolama ve meyve sınıflandırmasını içeren bir modern sanayi zincirini barındırıyor.

Özellikle (Sarı Nehir’in en önemli kollarından biri olan) Weishui Nehri’nin kuzeyindeki bölgelerde uygulanan endüstriyel üretim ve ileri ağaçlandırma teknikleri, Shaanxi elmalarının kalitesiyle dünya genelinde ünlenmesini sağladı. Eyalette 670 bin hektar genişliğinde bir alanda elma yetiştiriliyor. Dünyada üretilen her yedi elmadan biri Shaanxi’den geliyor. Eyalet Muayene ve Karantina Bürosu’nun rakamlarına göre, Shaanxi 2016’nın ocak-kasım ayları arasında 64 ülke ve bölgeye 283 milyon ABD Doları değerinde 287 bin 200 ton meyve ihraç etti.

BUĞDAY REKOLTESİ İKİYE KATLANDI

Shaanxi, Çin’in en çok meyve üreten eyaleti. Bol olan sadece elma değil; dünyanın toplam kivi üretiminin üçte biri burada gerçekleşiyor. Eyalet Çin’in dört büyük konjak üreticisinden biri; hünnap üretiminde de ülke genelinde dördüncü sırada. Eyaletin geleneksel ihraç ürünleri arasında maş fasulyesi ve kara buğday da bulunuyor. Shaanxi’nin tarım ve ileri teknolojiler alanında sahip olduğu zengin deneyim, dışarıyla işbirliğinde eyalet muazzam avantajlar sağlıyor.

Shaanxi’deki Yangling Tarım Sergi Bölgesi, modern tarım işbirliği için uluslararası bir merkez. 2015’ten bu yana bölge, İpek Yolu Ekonomik Kuşağı ve 21. Yüzyıl Deniz İpek Yolu üzerindeki ülkelerle bilimsel ve teknolojik işbirliğini destekliyor.

Shaanxi’nin artık Kırgız Cumhuriyeti’nin Chuy eyaletine bağlı Moskova bölgesinde bir ikizi var. Eyalette Orta Asya’ya yönelik ilk uluslararası modern tarım sergi merkezi kuruldu. Eyalet, ayrıca, Kazakistan Uluslararası Entegrasyon Fonu’yla Çin-Kazakistan Modern Tarım Sergi Parkı’nı birlikte kurmak için bir anlaşma imzaladı.

“Kazakistan’ın yüksek rekolteli, kuraklığa dirençli mahsullere, su ve enerji tasarrufu sağlayan tarım teknolojilerine ihtiyacı var. Bu yüzden Çinli üniversiteler ve araştırma kuruluşlarıyla yürütülen tarım bilimi ve eğitimi işbirliği, Kazakistan’ın tarım sektörüne büyük canlılık kazandıracak” diyor S. Seifullin Kazak Tarım Teknik Üniversitesi’nin başkanı A. Kurishbayev.

Kazakistan Uluslararası Entegrasyon Fonu’nun Xi’an’daki temsilciliğinin yöneticisi He Cheng, Çin-Kazakistan Modern Tarım Sergi Parkı’nın 2015’teki inşasından bu yana önemli başarılar elde ettiğini vurguluyor. Parkın deneme amaçlı geliştirdiği No. 5 pas ve kuraklık dirençli kış buğdayının rekoltesi hektar başına 4 ton 785 kilogram—yerel buğday türlerinden yüzde 82.28 fazla—dolayısıyla bu da söz konusu buğdaya Kazak pazarında muazzam bir potansiyel değer kazandırıyor.

200 hektarlık sergi bölgesinde farklı işletme yöntemleri hayata geçiriliyor;  iyileştirilmiş türler, tarımsal tesisler, su tasarrufu sağlayan sulama, ekonomik orman ve meyveler, çiçek fideleri, tarımsal malzemeler ve makinalar kullanılarak deneyler yapılıyor.

TOHUM TEKNOLOJİLERİ

Kırgız Cumhuriyeti’nden Sardarbek Mairykov, BM Gıda ve Tarım Örgütü’nde çalışıyor. Çin’e 2015’te Çin Ticaret Bakanlığı’nın desteklediği bir eğitim programına katılmak için gelmiş. İç kısımlardaki eyaletlerden birini ziyaret ederken, bir sebze serasını saatlerce inceledikten sonra aklından geçenleri şöyle anlatıyor: “Benim memleketimde ülkenin iç kısımlarında yer alıyor ve kurak iklim çiftçilerin sebze yetiştirmesini çok zorlaştırıyor. Ben de insanlar her gün sebze yiyebilsinler diye Çin’in sebze tohumlarını ve ileri ekim teknolojilerini ülkeme geri götürmek istiyorum.”

Bir Kuşak-Bir Yol üzerindeki ülkelerin çoğu, su koruma tesislerini iyileştirmesi, yeni tarım teknolojileriyle tanışması, tarımsal üretim yeteneklerini kapsamlı bir şekilde güncelleştirmesi gereken gelişmekte olan ülkeler. Çin, çok eskilere uzanan tarım medeniyetiyle farklı iklimlere uygun değişik ekim ve yetiştirme teknikleri geliştirmiş durumda. Bu ülkelerde Çin’in tarım makinaları ve ekipmanlarına, sera yetiştiriciliğine, hayvan-bitki muayene ve karantina teknolojilerine de büyük bir talep var. Dolayısıyla Çin ile İpek Yolu üzerindeki diğer ülkeler arasında tarım ilişkilerinin gelişmesi için geniş olanaklar var.

Shaanxi’deki Yangling Tarım Sergi Bölgesi, son üç yılda 130’dan fazla uluslararası temas ve işbirliği etkinliği düzenledi. Bunların arasında 150 yabancı inceleme ve yatırım grubunun bin 500’den fazla üyesi için düzenlenen resepsiyonlar da bulunuyor. Söz konusu etkinliklere katılanlar arasında bakanlıktan daha üst düzey 40’tan fazla heyet, Myanmar’ın o dönemki devlet başkanı U Thein Sein, Kazakistan Başbakan Birinci Yardımcısı Bakitzhan Sagintaev, dünyaca tanınmış tarım heyetleri, 60’tan fazla uluslararası bilim ve teknoloji işbirliği heyeti vardı.

Yangling Tarım Sergi Bölgesi, ayrıca, bir dış yardım eğitim üssü olarak diğer gelişmekte olan ülkeler açısından önemli bir rol üstlendi. Son yıllarda 88 ülkeden 890 kişi bölgenin düzenlediği 45 eğitim programına katıldı. Bu programlar tarımsal üretim çevre düzenlemesi, kuru tarım, su tasarrufu sağlayan sulama teknolojileri, tarımsal ekonomik yönetim, çevreci şehir inşası gibi konular hakkındaydı. Ayrıca bölge, hepsi sorunsuz ilerleyen Çin-Mısır Tarım ve Teknoloji Sergi Bölgesi, Çin-Fiji Modern Tarım Sergi Bölgesi ve Çin-Benin Kuru Tarım Parkı gibi projelere destek sağladı.