TURİZMCİLER, 2024 BEKLENTİLERİNİ PARA ALMANAK’A DEĞERLENDİRDİ

Meslektaşım Özlem Kapar Bayburs ile haftalık PARA Dergisinin geleneksel Almanak çalışması için turizmcilerden görüş aldık. Bize 2024’ten beklentileri anlatıp, yeni planlarını açıklayan turizmcilerin görüşlerini aşağıda sizlerle paylaşıyorum:

BANU DEDEMAN / Dedeman Hotels & Resorts International Yönetim Kurulu Başkanı: “İstihdamı yüzde 45 artıracağız”
Para DergisiTürkiye ekonomisi, dinamik yapısıyla önemli bir potansiyele ve uluslararası ekonomik değişkenlere adapte olma kabiliyetine sahip. Dedeman Hotels & Resorts International olarak 2024’te yeni yılda yatırımlarımıza hız kesmeden devam edeceğiz. Dedeman ve Park Dedeman markalarımıza eklediğimiz 7 yeni markamızla, açılışını yaptığımız yeni otellerimiz var. İmzaladığımız yeni otel sözleşmeleri ile otel sayımızı 50’ye, imzalı kontrat sayımızı ise tüm marka ve konseptlerimizle birlikte 75’e çıkaracağız. Dedeman bayrağını Türkiye’nin 81 ilinin yanısıra, Balkanlar, Orta Doğu, Afrika, Avrupa, CIS gibi farklı bölge veya ülkelerde de dalgalandırmak istiyoruz. İstihdam oranımızı yüzde 45 artırmayı hedefliyoruz. Hizmet sektörünün ‘insana dokunan’ yanı ağır basıyor. 2024’te sektör olarak istihdam sistemini düzenleyip, nitelikli çalışanlar yetiştirerek müşteri memnuniyeti ve verimliliği artırabiliriz.

EMEL ELİK BEZAROĞLU /Elite World Hotels & Resorts Yönetim Kurulu Üyesi
“11. otelimiz Elite World Kuşadası’nı Haziran’da açıyoruz”
2023 yılında hem ülke hem de dünya genelinde yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen turizm sektörünü beklentilerimiz dahilinde rakamlarla kapattık. Yıl sonunda hem ülkemize gelen turist sayısı hem de turizm gelirinde yaşanan artış 2024 yılına daha pozitif bakmamızı sağlıyor. 2024 yılında otel açılışlarımıza hız kesmeden devam edeceğiz. Franchise modeliyle 2024’ün başlarında Van’da 3 yıldızlı Elite World GO markamızın ilk otelini, sonra grubumuzun kendi yatırımı olan, zincirin 11’inci oteli Elite World Kuşadası’nın açılışını yapacağız. Önümüzdeki dönemde de yeni yatırımlarımız ve franchise işletmelerimizle Elite World Hotels & Resort zincirini büyütmeye devam edeceğiz. 2024 yılında döviz ve enflasyonun Orta Vadeli Program paralelinde hareket edeceğini düşünüyor ve grup olarak planlarımızı bu doğrultuda gerçekleştiriyoruz. Bu politikamızda herhangi bir değişiklik öngörmüyoruz.
Dr. ERKAN YAĞCI / TÜROFED BAŞKANI “Turizm sektörü büyümeye devam edecek”
Türkiye günümüzde turizmde eskisinden daha fazla öne çıkıyor. Ülkemiz turizmde artık dünyanın süper liğinde bulunan Fransa, Yunanistan, İtalya ve İspanya ile rekabet ediyor. En fazla turist ağırlayan 10 ülke arasında üçüncü sıradayız. 2023’ün Ocak-Ekim aylarında yabancıların ülkemizde yaptığı gecemeler 121 milyon seviyesine ulaştı. Dünyada ve yakın coğrafyamızdaki olumsuz gelişmeler sektör üzerinde riskler oluşturuyor. Tüm bu sıkıntılara rağmen rakamlar, sektörün ve turizmin büyüyeceğini gösteriyor. Hem turist sayısında hem de gelirler açısından yeni bir sayfa açılıyor. Önümüzdeki yıllarda sektördeki önemli unsurun güven olduğunu düşünüyorum. TÜROFED olarak yapacağımız çalışmalarla, 2024’te Orta Vadeli Program’da öngörülen 59,6 milyar dolar turizm gelirini aşmak için turizm sektörünün yanında olmaya devam edeceğiz.
KAAN KAVALOĞLU /Limak Holding Turizm Grubu Başkanı: “Bodrum ve Bafra’da birer otel açacağız”
Turizm yatırımlarımızı, Türkiye ve dünyadaki konjonktürü göz önüne alıp, ciddi kar zarar analizlerini yaparak gerçekleştiriyoruz. Limak Holding Turizm Grubunun bünyesinde dokuz otelimiz bulunuyor. 10’uncu otelimizi; 354 milyon lira yatırımla Bodrum’un Kızılağaç Mahallesindeki 36 bin metrekarelik araziye 214 odalı, 5 yıldızlı otel yapacağız. Orası için ülkemize henüz gelmemiş bir markayı Türkiye’ye getirmeyi planlıyoruz. Ayrıca yatırımlarımıza KKTC‘de Bafra’da bin yatak kapasiteli bir otel ve 18 delikli golf sahası projesiyle devam edeceğiz. Atlattığımız zorlu badirelere rağmen dünyada açık ara en hızlı toparlanan Türk turizmi oldu. Uluslararası değerleme kuruluşları Türkiye’nin büyüme ivmesini 2024 yılı için yukarı yöne çevirdi. Yeni ekonomi politikalarının enflasyonun önlenmesi yönünde attığı adımlarla dövizdeki yükselişin de baskılanacağı yönünde beklentimiz var. Dış ticaret açığının azalması ve Merkez Bankası rezervlerinin artması da olumlu beklentimizi artırıyor.
MÜBERRA ERESİN /TÜROB Başkanı: “Yeni yatırımlar için 5.6 milyar TL teşvik kullanılacak”
Turizm sektörü uluslararası düzeyde devam eden Rusya-Ukrayna ile İsrail-Filistin savaşının yanı sıra, maliyetlerdeki artışlardan olumsuz etkileniyor. Gelirlerdeki artışın maliyetlerdeki artışla aynı düzeyde olmaması sektörü çok zorluyor. Enerji maliyetlerindeki artış, yükselen personel giderleri, gıda başta olmak üzere malzeme tedariğindeki maliyet artışları oda fiyatlarını da artırıyor. Turizm sektörü kalifiye çalışan bulabilme konusunda en fazla sıkıntı yaşayan sektörlerin başında geliyor. Turizm sektöründe çalışan sayısı 1 milyon 432 bin. Bunun 518 bini konaklama sektöründe. Gelecek yıl bu sayının en az yüzde 10 artmasını bekliyoruz. Ocak-Ağustos 2023 döneminde, 24 şehirde toplam 44.867 yataklı 93 yeni otel projesi ‘Yatırım Teşvik Belgesi’ aldı. Söz konusu yatırımlar için toplam 6.9 milyar TL teşvik kullanılacak. Antalya ve İstanbul gibi turizm merkezlerinin hâlâ en fazla yatırım talebi alan yerler. Yatırımların Anadolu’ya yayılması gerektiği görüşümüzü sürdürüyoruz. Hatta Anadolu’da yapılan yatırımlar için daha da fazla cazibe oluşturan ekstra teşvikler verilmesi gerektiğine inanıyoruz.
OYA NARİN /TTYD Başkanı: “Turizmde süper güç olma hedefine hızla ilerliyoruz”
Türkiye, turizm alanında küresel bir süper güç olma hedefine doğru hızla ilerliyor. 2024 yılında 60 milyar dolarlık bir gelir elde etmeyi planlıyor. Sektörün güçlenmesiyle 2024 yılı için belirlenen yüzde 4’lük sürdürülebilir büyüme hedefi destekleniyor ve cari denge sağlama süreci kolaylaşıyor. Turizm sektöründeki yatırımlar, 2024 yılında da en yüksek istihdam oranlarıyla büyük bir katma değer yaratmaya devam edecek. Her yıl yüzde 5 artan bir eğilimle, turizm sektöründeki istihdam ve yatırımlar artacak. Bu bağlamda, yeni yatırımlarda yaklaşık yüzde 7’lik artışla 20 bin kişilik ek istihdam hedefimiz bulunuyor. Ekonomi Yönetiminde izlenen yeni seyrin önümüzdeki dönemde enflasyonun ve faizlerin düşmesi yönünde olumlu bir beklenti içindeyiz. 2024 ve sonrasında cari açığın düşmesi, iç ve dış yatırım ortamının olumlu şekilde hareketlenmesi de bekliyoruz. 2024 yılında turizm sektörünün sermaye piyasalarında daha güçlü şekilde yer alması ve turizm sektörüne özel finansal kredi mekanizmalarının ve finansal ürünlerin sunulması, sektörün finansal yapısını da güçlendirecektir. Türkiye’de turizmin yatırım ve işletme finansman kaynaklarının derinleşmesi ve çeşitlenmesi, hem ülke ekonomisi, hem Türk Turizmi adına büyük bir kazanç olacaktır.

FERZAN ÇELİKKANAT /Marriott EMEA Danışma Kurulu Üyesi ve Er Yatırım Genel Müdürü: “Markalı şehir otellerimizi Avrupa’ya yayacağız”
Türkiye ekonomisi, küresel ekonomik trendler ve dış ticaret ilişkilerinden büyük ölçüde olumsuz etkilenecek. Enflasyon ve Para Politikası’nın başlatılan yeni dönem stratejisine dayanarak; Türkiye ekonomisinin önemli sorunlarından biri olan yüksek enflasyon devam edecek gibi durmaktadır. Merkez Bankası’nın para politikası ve faiz oranları bu durumu kontrol altına almak için kritik öneme sahiptir. Ortodoks politikaların arkasında durulacak gibi duruyor. İstikrarlı duruş devam ederse 2024 sonuna doğru enflasyon düşüşe geçmeye başlar diye düşünüyorum.
Bünyemizde yer alan markalı, şehir içi, iş otelleri portföyümüzü, başta Kuzey Avrupa ülkeleri olmak üzere Almanya, Hollanda, Norveç ve Danimarka gibi ülkelere genişletmek istiyoruz.
Yeni yatırımlarda sürdürülebilir ve yeşil enerji yatırımlarına yöneleceğiz. Bu kapsamda 2024’te 3000 kw günej enerjisi yatırımımızı devreye alacağız. Mevcut 450’yi aşan mesai arkadaşlarımıza ilaveten kalifiye ve yetkin kişilerin istihdam edilnesine devam edeceğiz. Çalışan personelimizin eğitim ve beceri gelişimini artıracak mesleki eğitim programlarına yatırıma da bütçe ayıracağız.

FİRUZ BAĞLIKAYA/Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Başkanı: “2024 turizm geliri hedefi 59.6 milyar dolar”

2023 yılının Ocak-Ekim dönemini kapsayan 10 ayda ülkemize gelen yabancı ziyaretçi sayısı geçen yıla göre 11.5 yükseliş kaydetti ve 44.2 milyona ulaştı. Yurtdışından gelen vatandaş ziyaretçileri de eklediğimizde toplam ziyaretçi sayısı 50.2 milyona yükseldi. TÜİK verilerine göre 2023 yılının ilk dokuz ayında Türkiye’nin elde ettiği toplam turizm geliri yüzde 20 artışla yaklaşık 42 milyar dolar oldu. Cumhurbaşkanlığının açıkladığı Orta Vadeli Program’a (OVP] göre 2023 yılında Türkiye’nin turizm geliri 55.6 milyar dolar olacak. Genel olarak değerlendirdiğimizde Türkiye’nin 2023 yılını yükselişle kapatması bekleniyor. 2024 yılı için de ilk izlenimler, önemli pazarlarda Türkiye’ye ilginin yüksek olduğu yönünde. En önemli pazarlarımızdan Almanya ve İngiltere’de erken rezervasyon taleplerinin geçen yılın aynı dönemine göre yükselişte olduğu kaydediliyor. OVP’ye göre 2024 yılında hedeflenen turizm geliri 59.6 milyar dolar. Cumhurbaşkanlığımızın bu hedefleri doğrultusunda çalışmaya devam edeceğiz. Ülkemize gelen ziyaretçilerin yüzde 80’den fazlası TÜRSAB üyesi seyahat acentelerinden hizmet alıyor. Birlik olarak ülkemize gelen her turiste hizmet vermek, turizm gelirlerimizi daha yukarılara taşımak için çaba göstereceğiz.

ALİ ONARAN / Prontotour Yönetim Kurulu Başkanı: “Prontotour olarak 2024’ü büyüme yılı olarak görüyoruz”
Dünyanın etkilendiği siyasi ve konjonktürel gelişmeler, menfi ya da müspet mutlaka bütün ekonomilere yansıyacaktır. Kanaatime göre 2024 yılı, sektörümüz ve ülke ekonomisi açısından büyüme yılı olacak. Seyahat endüstrisini etkileyen aksi gelişmeler olmadığı sürece turizm sektörü büyümeye devam edecek. İş yapma becerimiz ve tecrübelerimiz avantajlarımız olarak duruyorken, ekonominin kırılgan taraflarının turizmi hemen etkileyebiliyor olması da risk faktörü olarak kabul edilebilir. Bu yıl 30’uncu yılımızı kutlayacağız. Prontotour olarak 2024 yılını büyüme yılı olarak görüyoruz. Yaklaşık yüzde 15-20 civarında büyüme öngörürken istihdamda da benzer bir artış hedefliyoruz. İnsan kaynağında projelerimize uygun, nitelikli büyüme stratejisiyle hareket ediyoruz. Bu sene altın ve dövizin enflasyon karşısında koruyucu olacağını söyleyebilirim. Ancak tek bir enstrümanın doğru olmadığını düşünüyorum. Bu sepetin içinde yüzde 20 gibi bir payla borsa da olabilir.

İSMET ÖZTANIK / Avantgarde Collection ve Lucis Initiative Kurucusu: “15 milyon dolarlık yatırımımız bitmek üzere”

2024 yılına turizm sektörüne çoklu yatırımlarla giriyoruz. 2023 yılı boyunca devam ettiğimiz hem yeni Kapadokya otel yatırımımız hem de Avantgarde Yalıkavak otelimizin renovasyonu ve bu iki lokasyonumuzun Avantgarde Refined adındaki premium segmentte yeni bir konaklama deneyimi sunacak olması, en önemli gündem maddemiz. Önümüzdeki yıla ilişkin istihdam ve yatırım politikamıza göre hizmet sektöründeki diğer iştiraklerimiz Assembly, Soluto ve yeme içme operasyonlarımızla beraber en az 300, hatta 500 kişiye kadar bir istihdam öngörüyoruz. Bu iştiraklerimizin birden çok şubeli operasyonlar olmasının yanında, yurtiçi ve yurtdışındaki toplam yatırımlarımız, halen devam eden Kapadokya yatırımımız ve Bodrum renovasyonumuzu birlikte değerlendirdiğimizde şu anda 15 milyon dolarlık bir yatırımı tamamlamak üzereyiz. Yeni yatırım safhasında olduğumuz işlerimizi de ayrı bir plan olarak yürütüyoruz. Rumeli Caddesi’ndeki projemiz, Assembly ve yeme içme yatırımlarımızı Türkiye ve İngiltere’deki girişimlerimizle birlikte değerlendirdiğimizde çok daha yüksek bir yatırım tutarı iş akışımızda yer alıyor.

RECAİ ÇAKIR / Sianji Group Yönetim Kurulu Başkanı: “Türkiye’ye ilginin devam ettiği görülüyor”
2024 yılı, turizm açısından 2023’ten daha iyi olacak. Çünkü operatörlerden gelen bilgilere göre Türkiye’ye olan ilginin devam ettiği görülüyor. Tabii sektörümüzün gücünün bir de iç pazar gerçeği var, o yüzden turizmin kısmi etkileneceğini düşünüyoruz. Ayrıca enflasyonun biraz daha normalleşeceğini, aksi taktirde hem enflasyon hem de durgunluk riski olduğunu görüyoruz. Ancak ülkemizde turizm sektörü hizmet kalitesi, lokasyon bolluğu, turizm çeşitleri ve fiyat avantajı bakımından rakiplerimize göre çok daha büyük bir avantaja sahip konumda. 2024 yılı için yine gayrimenkul birinci sıraya oturuyor. Bu kapsamda arazi alınabilir. Daha küçük yatırımcılar ise 1+1 veya 2+1 daireleri kalitesi yüksek lokasyonlarda eşyalı olarak kira getirisi için alabilir. Temettü geliri yüksek ve sağlam şirketlerin hisse senetlerinin de ciddi bir yatırım ve kârlılık imkanı sağlayacağını düşünüyorum. Dövize endeksli hesaplar ile eurobondlar da cazip konumda olmaya devam edecektir. Altın ise dünyadaki konjoktöre dayalı güvenli liman olarak cazibesini devam ettiriyor. Ancak savaşların ve belirsizliklerin azalması halinde ons olarak gerileyebilir.

ŞAHİN SEVAL /Oujo Hotels CEO’su: “Yeni otelimiz İzmir’de olacak”
Henüz net bir rakam verememekle beraber yaklaşık 35-40 milyon dolarlık bir yatırım öngörüyoruz. 2023 yılında Duja grup şirketleri olarak ortalama aylık istihdamımız bin 600 personel civarında gerçekleşti. Kış aylarında bu rakam azalsa da kış otelimizin avantajını kullanarak sürekli istihdam yaratmaya gayret ettik. 2024 yılı için de sezon boyunca ortalama istihdamımızın yine bu rakamla civarında gerçekleşmesini bekliyoruz, tabii sezonun daha uzun zaman yayılması daha çok istihdama olanak sağlayacaktır. Duja Hotels çatısı altında Bodrum, Didim, Antalya ve Sarıkamış’ta olmak üzere dört otel ile hizmet vermeye devam ediyoruz. Zincir marka olma yolunda yatırımlarımız sürerken 2024 yılında başlamayı ön gördüğümüz bir yatırımımız daha olacak. İzmir’in Selçuk ilçesi Pamucak bölgesinde bin yatak kapasiteli bir turizm tesisi yapmayı planlıyoruz. Henüz mimari proje araştırma ve oluşturma aşamasındayız. Ekonomik koşulların değişkenliği yatırım maliyetinin de değişken olmasına sebebiyet veriyor.

CENGİZ DEVECİ / Honest Holding Yönetim Kurulu Başkanı: “Yeni marka ve şubelerle istihdamımızı artırmayı sürdüreceğiz”
2023, ülkemiz ve küresel dünya için zorlu etkilerle doluydu. 2024 de zorlayıcı olacak fakat daha güçlü bir büyüme elde edebileceğimize inanıyorum. Honest Holding çatısı altındaki şirketlerimizle kısa ve uzun vadede bulunduğumuz sektörlerde belirleyici bir güç olmayı sürdüreceğiz. Önümüzdeki yıl dinamizmimizi daha da artıracağız çünkü 2023’te Türkiye’ye kazandırdığımız Le Pain Quotidien, Fogo de Chão ve Juan Valdez gibi global markalarla birlikte, yeme-içme, inşaat, taşımacılık, havacılık, ihracat ve ithalat alanlarındaki varlığımızı sürdürüyoruz. Honest Holding olarak 2024’te 2 bin kişiye doğru yaklaşan bir istihdam grafiği çiziyoruz. Yeni şube açılışları, otel yatırımları ve yeni araç alımlarıyla istihdamımızı artırmaya devam edeceğiz ama faizlerdeki olası artışlarla birlikte önümüzdeki dönemde ciddi bir işsizlik problemi öngörüyoruz. Bu gerçeğe göre hareket ederek, önümüzdeki dönemler için stratejiler geliştiriyoruz ve bu yönde adımlar atıyoruz. Bünyemizdeki personelleri koruma konusunda özel bir çaba sarf ediyoruz. Gelecek dönemde bir faiz artışı daha bekliyorum ve ardından ekonominin hızla toparlanacağını öngörüyorum. Bu durum sadece Türkiye ile sınırlı değil, küresel olarak ekonominin toparlanma süreci ve faiz artışları, Amerika’da da benzer bir seyir izliyor.