Çorak dağdı şimdi turizm merkezi oldu

Yining İlçesi, Yili Nehri Vadisi’nin önemli tahıl üretim merkezlerinden biridir. 2018 yılından bu yana Yining İlçesi’nde dağlık alanlara su taşımaya yönelik altı proje hayata geçirildi. Burası bir zamanlar ıssız dağlar ve çorak arazilerden ibaretti, şimdi turizm merkezi oldu. Son yıllarda Xinjiang İli Kazak Özerk İli, pazar ihtiyaçları doğrultusunda tarımsal yapıyı aktif şekilde düzenleyerek çiçek yetiştiriciliğini büyük ölçüde geliştiriyor.

KANG HAOYAN /CHINA TODAY TÜRKİYE –Temmuz ortasında, Çin’in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin yoğun turizm sezonu sırasında, CCTV’nin eğlence programı “Çiçekler Çin’de Açıyor” için Yining İlçesi’ne bağlı Kaşgar Kasabası’nda bulunan Tianshan Çiçek Denizi Turistik Alanı’nda çekim yapıldı.

Bu çekim, zaten popüler olan turistik alanı viral hale getirdi. Yining İlçesi’nden güneydoğuyadoğru Yining-Dunmazha Otoyolu üzerinden bir saatlik sürüşle Tianshan Çiçek Denizi Turistik Alanı’na ulaşılır. Dağın eteklerinde, beyaz elbiseli genç kızlar lavanta tarlalarında kollarını açarak mor okyanusla kucaklaşıyor; dağ yamaçlarında,  çocukların gülümseyen yüzleri güneşte ayçiçeği denizi ile yansıyor; dağın tepesinde, ayna gibi berrak baraj gölü, mavi gökyüzü, beyaz bulutlar ve renkli karavanların yansımalarını görüntülüyor… Buranın her yeri büyüleyici bir pastoral tablo gibi. Kim buranın bir zamanlar ıssız dağ ve çorak arazi olduğunu hayal edebilirdi?

Suyu dağa çıkardılar

Yining İlçesi, İli Nehri Vadisi’nin önemli tahıl üretim merkezlerinden biridir. Ancak su kaynaklarının zaman ve mekân dağılımındaki dengesizlik nedeniyle, tarihi su kıtlığı Kaşgar Kasabası’ndaki 2.6 binden fazla hektarlık dağlık arazinin çölleşme eğilimi göstermesine neden oldu. Yining İlçesi Su İşleri Müdürlüğü Müdür Yardımcısı Ding Jian, “Suyu dağa çıkarmak, bu sorunun çözümüdür” ifadesini kullanarak 2018’den bu yana Yining İlçesi’nin 6 dağa su çıkarma projesi uyguladığını tanıttı. Ding’in söylediğine göre, Kaşgar Nehri’nin aşağı kesimine bağlı pompajla sulama projesi Kaşgar Kasabası’nda yerleştirildi. Hükümet 22 milyon yuan yatırım yaparak 2. pompa istasyonunu inşa etti.

Su aracılığıyla çevredeki 4 bin hektarlık arazi kaynakları entegre edilerek 800 milyon yuan tutarında yatırım çekildi ve bu yatırımla Tianshan Çiçek Denizi Turistik Alanı oluşturuldu. Böylece “hükümetin rehberliği – işletmenin ana rolü – endüstrinin geri beslenmesi” olan sürdürülebilir kalkınma momentumu sağlandı.

Dağa su çıkarılması, “suyun yüksek yerlere akmasını” mümkün kılarak buranın ekolojik dönüşüm gerçekleştirirken endüstriyi yeniden canlılığa kavuşturdu. Günümüzde, pompajla sulama projesi kapsamında 1 yüksek konumlu su havuzu ve 2 su depolama havuzu inşa edildi. 15,81 kilometrelik akıllı boru hattı sistemiyle yıllık 18,93 milyon metreküp ek su güvencesi sağlanıyor. Pompa istasyonunun bilgi otomasyon sistemi sayesinde 4 bin hektarlık tarım arazisinin akıllı sulanması gerçekleştirildi. Bu da geleneksel sulama yönetimine kıyasla %40 su tasarrufu sağlıyor. “Bunun getirdiği ekonomik faydalar heyecan vericidir” diyen Ding Jian, projenin uygulanmasından önce buradaki kuru arazinin her 666 metrekaresinin ortalama üretim değerinin sadece 150 yuan olduğunu, şimdi bu değerin 15 kat artarak 2.340 yuan’a ulaştığını belirtti.

Büyük sanayi atılımı

“Yeşil bereketli tarla, altın meyve bahçesi, mor çiçek denizi”ni kapsayan bu proje alanı, birden fazla gurur verici başarı yarattı. 2023 yılında kış buğdayının yaklaşık 66 hektarlık ekim alanında, her 6.6 hektarlık ekim arazinin buğday veriminin 782,9 kilograma ulaşarak ulusal rekoru kırdı; 2024 yılında yaklaşık 66 hektarlık mısır arazisinde her 6.6 hektarlık ekim alanının mısır veriminin 1.392,7 kilograma yükselerek ulusal rekoru yeniledi; 1200 hektarlık meyve bahçesi ve 1466 hektarlık lavanta tarlası yıllardır sürekli yüksek verim sağlıyor. Bu başarılarla “küçük su kaynağının büyük endüstriyi harekete geçirmesi” gerçekleşti.

Bunun yanı sıra, özel ekim temelinde, pompajla sulama projesi alanında “tarım manzara yetiştirir, sanayi kaliteli ürün üretir, kültür-turizm ise deneyim satar” anlayışıyla üç endüstrinin entegreli bir şekilde geliştiği yeni bir modeli ugyulanıyor. Ülke genelinde önde gelen on bin tonluk atmosfer kontrollü soğuk hava deposu ve yağ sabunu ve sıcak sıkım yağı gibi ürünleri tam işleme zinciri, tarımsal ürünlerin katma değerini artırıyor.

 Tianshan Çiçek Denizi

Turistik Alanı tarafından sunulan dört mevsimli kültürel ve turistik programla, buraya her yıl 400 binden fazla turisti geliyor. Xinjiang Tianshan Çiçek Denizi Tarım-Turizm Grubu Kültür-Turizm İş Departmanı Müdürü Yardımcısı Gao Shaochun, “ ‘Yeme, konaklama, ulaşım, gezi, alışveriş ve eğlence’den oluşan tam zincir hizmetini sürekli geliştiriyoruz.” diye söylüyor. Gao’nun söylediğine göre turistler güzel manzaraları izlerken turist merkezinde lezzetli yemeklerin tadını çıkarabiliyor, lavanta el sanatları ürünlerinin yapımına katılabiliyor ve yamaç paraşütü gibi çeşitli eğlence programlarını deneyimleyebiliyor. Yoğun sezona girildiğinde 28 odalı ahşap kamp alanı ve 108 karavanlı kamp alanı dolu olduğu için rezervasyon bile kapanır.

Yıllardır burada yaşayan Gülziye Behit ve ailesi için, son iki yılda bereketli hasatla gelir de büyük ölçüde arttı. Aileden gençleri, yerli turizm şirketinde istikrarlı bir şekilde çalışıyor. Ailenin yaşamı giderek daha da güzelleşiyor. Tanıtıldığına göre, pompajla sulama projesi uygulandığından bu yana, çevredeki köylülere toplamda 9 binden fazla istikrarlı istihdam fırsatı sağlandı ve mevsimlik iş gücü 200 bin kişiye ulaştı. Yerlilerin kişi başına düşen ortalama aylık geliri 4 binden fazla yuan arttı. Arazinin toplu halde kullanılması ve arazi kullanım hakkının transferi yoluyla 800’ü aşkın aile, yoksulluktan kurtarılıp “kira + maaş + temettü” modeliyle gelirlerini arttırdı. Günümüzün pompajla sulama projesinin yürütüldüğü bölge, sadece gıda güvenliği sağlayan bir “tahıl ambarı” değil, aynı zamanda halkın zenginleşmesini sağlayan “altın toprak” oldu.