APSCO, TÜRK ÖĞRENCİLERİN PROJELERİNİ BEKLİYOR

Türkiye’nin üyesi olduğu Asya-Pasifik Uzay İş birliği Örgütü (APSCO); uzay teknolojileri,uzay bilimleri, uzay farkındalığı gibi çeşitli alanlarda üye ülkelerin yetkinliklerini artırmak için eğitim, araştırma, geliştirme, üretim projelerine destekler sağlıyor.

Dr. Ferhat Fikri Özeren (APSCO Genel Sekreter Yardımcısı/China Today Türkiye) –APSCO, Türkiye’nin de kurucusu olarak yer aldığı bir milletlerarası sözleşme ile kurulmuştur. APSCO, Asya-Pasifik Bölgesinde ortak refahı, sürdürülebilir ekonomik ve sosyal kalkınmayı artırmak için uzay teknolojisinin barışçıl amaçlarla geliştirilmesinin öneminin farkında olarak; Uzay bilim ve teknolojilerinin barışçıl uygulamalarının sağlanması adına, AsyaPasifik Bölgesi ülkeleri arasında uzay alanında çok taraflı işbirliğini güçlendirmeyi hedefleyen, teknolojileri ve uygulamalarını geliştirmek için gerekli teknik, finansal ve insan kaynaklarını bir araya getiren, üye devletlerin barışçıl amaçlar ile ilgili alanlarda ilgili programlarını ve faaliyetlerini birlikte geliştirebilmeleri için teknolojik, finansal ve insan kaynaklarını bir araya getiren uluslararası ve devletler arası ve şu an itibariyle sekiz tam üye devletten oluşan, uluslararası ve hükümetlerarası nitelikte, diplomatik imkanları kullanabilen uzman bir örgüttür.

Ülkemiz katılım sözleşmesini 1 Haziran 2006’da Çin’de imzalayarak “Kurucu Üyelik” hakkını da elde etmiştir. Daha sonra TBMM’nin 23. dönem 2. Yasama yılında kabul edilerek Türkiye Cumhuriyeti, Anayasa’nın 90. maddesine uygun biçimde APSCO’yu kuran uluslararası sözleşmeye taraf olmakla, iç hukukuna aktarmış ve bu uluslararası sözleşmeden doğan yükümlülüklerini de etkin biçimde yerine getirmeye halen devam etmektedir. Her ne kadar ilk imzalar 2005 ve 2006 yılında atılmış olmasına rağmen, 2008 yılında Merkezi Pekin’de olarak APSCO hükümetler arası bir organizasyon olarak kuruldu. Uzayın barışçıl kullanımı noktasında iş birliğine dayalı bir mekanizmamız var.

ÜCRETSİZ VERİ PAYLAŞIMI

Harf sırası ile Bangladeş, Çin, Endonezya, İran, Moğolistan, Pakistan, Peru, Tayland ve Türkiye olarak APSCO’nun dokuz kurucu üyesi bulunmaktadır. Ancak Endonezya hükümeti halen kendi meclisinde gerekli onay sürecini tamamlamadığı için şu an sekiz tam üye ülke bulunmaktadır. Ayrıca Meksika ve ISNET (Inter Islamic Network on Space Sciences and Technology) APSCO gözlemci ülke ve kuruluşu,Mısır ise asosiye ülkedir. Bu süreç içinde APSCO, Nisan 2007’de Birleşmiş Milletler tarafından 102. madde kapsamında çok taraflı Uluslararası Kuruluş olarak kabul edilmiştir. APSCO, üyelerinin kapasite geliştirmesini kolaylaştırmak üzere çok taraflı iş birliğini her zaman desteklemekte ve bu konuda çalışmalarını sürekli genişletmektedir.

Coğrafi olarak birbirine uzak olan üye ülkelerin iş birliğini kuvvetlendirmek için Veri Paylaşım Ağı, Uzay Segmenti Ağı ve Yer Sistemlerinin Ara Bağlantıları, Yere Dayalı Uzay Nesnesi Gözlemi, Afet İzleme Ağı, Uzay Uygulama Ağı, Eğitim ve Uygulama Merkezi gibi ağ ve merkezlerle üye ülkeler arasında eşgüdüm imkânı sağlamaktadır. APSCO üye ülkeler arasında yer tabanlı uzay nesnesi gözlemi, veri paylaşım ağı, uydu uzaktan algılama verileri, meteorolojik bilgiler dahil ücretsiz veri paylaşımı, afet izleme ve kontrolü, yer iyonosferik sondaj, elektromanyetik uyduya dayalı deprem tahmini konularında da ortak çalışmalarını halen yürütmektedir. Kelimelere döktüğünüzde kolay gibi gözüken bu faaliyetler, üye ülkelerin coğrafi, ekonomik ve kültürel olarak çeşitliliğini göz önünde bulundurduğunuzda düşünüldüğü kadar da kolay olmadığı görülecektir.

BARIŞÇIL AMAÇLAR KIRMIZI ÇİZGİMİZDİR

APSCO üyesi ülkeler olarak hepimizin uzay çalışmalarındaki en önemli kırmızı çizgisini barışçıl amaçlar oluşturuyor. Araç gereçleri, bütün uygulamaları geliştirirken, birbirimize teknoloji transferi yaparken en çok bu konuya dikkat ediyoruz. APSCO hükümetler arası bir kurum olduğu için diplomatik bir yüzü de var. Yaptığımız işleri özetlemek gerekirse uzay teknolojileri, genelde uydular ile elde edilen verileri kullanarak insanların yaşantılarını olumsuz etkileyen afetleri yakından takip edip, gerekli önlemleri alabiliyoruz. Kurum olarak topladığımız tüm verileri, üye bir ülkemizde deprem, sel veya büyük yangın gibi felaketler olduğunda bunları o ülkeye hemen gönderebiliyoruz.

Yakın uzayı çalışıyoruz. Örneğin uzay havası dediğimiz uyduların dolaştığı bölgede astronotların bulunduğu bölgede var olan şartları çalışan bir alanımız da var. Bunu yapınca doğal olarak bu sefer güneş fiziği, Astronomi ve Astrofizik de devreye giriyor. Aynı zamanda kendimize ait uyduların hareketlerini izlemek zorundayız. Nerede olduklarını hangi noktada dolaştıklarını bilmemiz gerektiğinden onları sürekli gözleyip izliyoruz. Şu ana kadar İran, Pakistan ve Peru’da üç adet teleskop yerleştirildi ve veri paylaşımı ve ortak gözlem çalışması için bir veri merkezi kuruldu. Bunun ikinci aşaması olarak sekiz üye ülkede yeni bir teleskop sistemi kurgulanacak.

Kurulacak olan bu teleskop sistemiyle uzay atıklarını hep birlikte izleyebilir hale geleceğiz. Sonuç itibarıyla gözlemsel astronomiyi de içeren disiplinler arası büyük bir mühendislik çalışması olan projelerden söz ediyoruz ve bu projeler tek bir ülkeye değil tüm üyelere ait oluyor. Projelerin bütün ülkelere yarar getirip, bilgi transferi yapabilecek şekilde olmasına dikkat ediyoruz. APSCO üye ülkeler arasında bir tedarik zincirini, her ülkenin ürettiği uzay endüstrisi ürünleriyle diğer ülkelerin eksiklerini gidereceği bir sistem kurmayı da hedefliyor.

UYDU İMALATINDA İŞ BİRLİĞİ

Türkiye’deki uzay kurumlarının Çin endüstrisi ve uzay kurumları ile iş birliğini daha da geliştirmesi gerekiyor. Yakın zamanda TÜBİTAK ile Çin Bilimler Akademisi arasında uzay teknolojileri alanında pek çok proje bazında iş birliği başlatıldı. Türkiye APSCO’ya en fazla katkı sağlayan ülkelerden biri, bilimsel birikimi ve endüstriyel altyapısı ile küçük uydu imalatı alanındaki eğitim iş birliğine öncülük ediyor. APSCO yakın gelecekte üye ülkelerin insanlı uzay seferleri alanında iş birliği yapmayı da hedefliyor.

Çin’in Dünya yörüngesinde kurduğu Tiangong (Gök sarayı) Uzay İstasyonu’nun bilimsel araştırmalar için kullanılmasının yanı sıra, üye ülkelerden astronot adayların Çin’in eğitim programına katılması da planlanıyor. Pakistan halihazırda Çin’de eğitilmek üzere astronot adaylarını belirlediği bu programın hayata geçirilmesi halinde Türkiye’den de astronot adayların katılımı olabilir. Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA), 2023’te Ay karanlık yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplamak üzere Change-6 görevine başladı. Bunun için kullanılacak taşıyıcı rokette 10 kilogramlık bir boşluk var. Bu kapasitenin APSCO’ya tahsis edilmesi bekleniyor. Bunun gerçekleşmesi halinde üye ülkelerin kullanımı için 6 adet uydunun Ay yörüngesine konumlandırılması amaçlanıyor.

Çin tarafından geliştirilip tüm dünyaya adanan BeiDou Navigasyon Uydu Sistemi (BDS), dünya genelinde teknik yeniliği hızlandırarak insanların yaşamını kolaylaştırıyor. Çin, BDS’nin inşa ve uygulama sürecine büyük önem veriyor. Bunu dünyanın önde gelen uydu navigasyon sistemlerinden biri haline getirmek istiyor. Günümüzde Çin’de cep telefonlarına okutulan bir kodla bisikletlerin kullanılmasına imkân tanıyan BDS, önümüzdeki yıllarda sürücüsüz arabaların tüm dünyada kullanımını da kolaylaştıracak. Bu sistemden üye ülkelerin hepsi rahatlıkla yararlanabilecek. Çin kendi içinde bu teknolojileri aktif bir şekilde halihazırda kullanmaya bile başladı.

KARİYER FIRSATLARI VAR

Çin’de yüksek düzeyli birçok üniversite var. Dolayısıyla Çin, Türkiye’den gelecek gençlere geniş eğitim imkanları sunuyor. APSCO olarak yürüttüğümüz bir doktora ve master programımız var. Bu konuda Çin’deki bazı üniversitelerle iş birliği halindeyiz. Bu üniversiteler tam burslu olarak yüksek lisans ve doktora öğrencileri kabul ediyor. Sürekli kendilerine üye ülkelerden başvurular yapılmasını istiyorlar. Yakında Türkiye’deki bazı üniversiteler de APSCO üye ülkelerine burs olanağı sağlanacak.

İyi bir kariyer yapmak isteyen Türk öğrencilerine Çin’de bu fırsatı iyi değerlendirmelerini öneriyorum. Uzaya ve uzay teknolojilerine meraklı Türk öğrencilerimiz ayrıca APSCO’nun çevrimiçi eğitimlerine de katılabilir. Biz APSCO olarak öğrenci başvurularında sadece aracılık ediyoruz. Çin’de uzmanlık alanlarına göre her üniversitede farklı programlar var. Örneğin uzaya bir uydu gönderilmesi gerekiyorsa sadece bu konu üzerinde çalışma yapan üniversite ve bölümler var.

Ülkelerin birbirlerini gerçek düzeyde tanınması ve öğrenmesi lazım, bu da uzaktan maalesef olmuyor. Bunun için iki ülkede birbirinin gerçek kapasiteleri ile gerçek niteliklerini görmeli, öğrenmeli. Kişiler hem eğitimlerini yaparken hem de iş yaparken hemen her açıdan birbirini tanımak ve öğrenmek için çaba sarf etmeli. APSCO hükümetler arası bir organizasyon olduğu için her ülkede bir odak ajansı vardır ve ajanslar aracılığı ile üye ülkelerle diyaloglarımızı yürütür.

Ülkemizdeki odak ajansımız Türkiye Uzay Ajansı (TUA) dır. TUA’dan önce odak ajansımız TÜBİTAK Uzay Enstitüsü idi. TUA kurulduğu andan itibaren bu görevi TUA üstlenmiştir. İşbirliklerimizi artırabilmek ve en üst düzeyde verim alabilmek için iki ülke olarak birbirimizi çok iyi tanıyıp sonra uzayla ilgili olarak birlikte neler yapabileceğimize bakmamız gerekiyor. Bu süreç içinde uzay teknolojisi ile ilgili olarak birbirinizden bazı malzemeleri alıp satmanız, kısacası yüksek teknoloji ürün ticareti de yapmamız gerekecektir.

APSCO tanıtım filmini buradan izleyebilirsiniz