Çin, Yeni Kalkınma Modeli Geliştiriyor

Çin Cumhurbaşkanı Şi Jinping, ülkenin kalkınma düzeyi, ortamı ve koşullarındaki değişimlere paralel, yurtiçi pazarın temel dayanak noktası olduğu, iç ve dış pazarların birbirini desteklediği yeni bir kalkınma modeli geliştirilmesi için çağrıda bulundu.

Bu çağrı, Çin’in uluslararası işbirliği ve rekabetteki avantajlarını yeniden şekillendirmek için yaptığı stratejik tercihi yansıtıyor. Yeni kalkınma modeli, yerli ve yabancı pazarların birbirini desteklemesi gerektiğinin altını çiziyor ve bunun sağlıklı bir kalkınmanın gerekli koşullarını yaratacak, itici gücü ve koruyucusu olacak yüksek standartlara sahip bir dışa açılma olmaksızın hayata geçirilmesi mümkün değil.

Pudong son 30 yılda reform ve dışa açılmayla kayda değer bir gelişme kaydetti. Eskinin küçük balıkçı köyü şu anda hızla büyüyen bir ekonomiye sahip uluslararası bir metropol—1990’de 6 milyar RMB olan GSYİH’si 2019’da 1.27 trilyon RMB’ye ulaştı.

Pudong, modern hizmet sektörünü temel alan, stratejik gelişen sektörlere öncülük yapan ve ileri imalat sanayiiyle desteklenen modern bir sanayi sistemi oluşturdu. Şehir önümüzdeki yıllarda yurtiçi pazarın temel dayanak noktası olduğu, iç ve dış pazarların birbirini desteklediği yeni bir kalkınma modeli inşa edecek. Yeniliğe dayalı kalkınma ve reformu daha ileri taşırken uluslararası işbirliği ve rekabette de daha etkin hale gelecek. İnsanların temel gereksinimlerini karşılayamadığı günler, 1.4 milyar Çinli için uzak bir hatıra haline geldi. Kırsal bölge sakinleri arasında yoksulluk oranının yüzde 0.6’ya gerilemesiyle ülke yoksulluğa karşı verdiği mücadelede kesin bir zafer kazandı. Bugün Çin, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi, en büyük imalatçısı, en büyük ticari mal alıcı ve satıcısı, en büyük ikinci ticari mal tüketicisi; ayrıca dünyanın en çok yabancı sermaye çeken ikinci ülkesi.

İtici güçler destekleniyor

Son yıllarda bir taraftan düşük büyüme hızı, yüksek enflasyon ve faiz oranlarıyla boğuşurken diğer taraftan da borçları artan, gelir uçurumu büyüyen ve varlık fiyatları tırmanışa geçen ülkelerin sayısı hızla artıyor. Küresel ekonomik büyüme, defaatle beklentileri karşılamaktan uzak kaldı. Kovid-19 salgınıyla birlikte ekonomik büyümeyi engelleyen risk faktörleri artmaya devam ediyor ve bir çok ülkeyi durgunluğa sürüklüyor.

Teoride yüksek standartlara sahip dışa açılma, Çin’in uluslararası iş bölümüne derinlemesine dahil olmasını ve “dış ticaret hazinesi”nden pay almasını sağladı ve bu durum hem Çin’e hem dünyanın geri kalanına kazanımlar sağlayan bir durum yarattı. Söz konusu süreç, aynı zamanda, teknolojik yeniliği hızlandırıyor; teknolojik darboğazlarda atılımları kolaylaştırıyor; Çin’in sektörlerini, ürünlerini ve tüm ülkenin sanayi zincirindeki konumunu güçlendiriyor ve Çin ile dünyanın geri kalanı arasında karşılıklı bağımlılığa dayalı bir ilişki gelişmesini sağlıyor.

Bu anlamda, Shenzen’de 40 yıl önce Çin’in reform ve dışa açılma sürecinin öncüsü ve deneme alanı olarak kurulan özel ekonomik bölge dikkat çekici bir örnek. 1980 ile 2019 yılları arasında şehrin GSYİH’si 270 milyon RMB’den 2.7 trilyon RMB’ye yükseldi. Shenzen, yüzde 20.7’ye ulaşan yıllık ortalama büyüme hızıyla şu anda tüm Asya şehirleri arasında beşinci sırada. Şehrin bütçe gelirleri 100 milyon RMB’den 942.2 milyar RMB’ye, ihracat ve ithalatı da yüzde 26.1’lik yıllık artış oranıyla 18 milyon ABD Doları’ndan 431.5 milyar ABD Doları’na yükseldi. Şehir sakinlerinin kişi başına harcanabilir geliri 2019’da 62 bin 500 RMB’ye ulaştı; bu rakam 1985 yılına göre 31.6 katlık bir artış anlamına geliyor.

Kurumlar güçlendiriliyor

Uluslararası kurum ve kuralların uygulanabilirliğinin artırılması, zamanımızın ekonomik küreselleşme sürecinin kilit bir unsuru. Ülkeler arasındaki karşılıklı bağımlılığın giderek güçlendiği bir ortamda hegemonya arayışına girmek ya da zorbalık yapmak, dünyanın karşı karşıya olduğu mevcut sorunları çözemeyeceği gibi yeni sorun ve zorluklar yaratacaktır.

Yüksek standartlara sahip dış açılmanın önündeki en acil görevlerden biri, sadece mal ve üretim faktörleri akışına dayalı dışa açılmadan kurallar ve ilgili kurumlara dayalı dışa açılmaya geçişin sağlanması.

Çin, bu süreçte, küresel yönetişim sisteminin reform ve gelişimine etkin bir şekilde katılmaya devam edecek, uluslararası kuralların belirlenmesinde öncü bir rol oynayacak, uluslararası kurumlarda daha fazla söz sahibi olma arayışını sürdürecek ve yeni kalkınma modeli için daha etkili bir uluslararası kurumsal ortam yaratmaya çalışacak. Kurumlar, Çin’in kapsamlı, uzun vadeli ve istikrarlı kalkınması için hayati önem taşıyor. Yeni dönemde reform ve dışa açılma sürecinde kurumsal gelişim daha fazla vurgulanacak ve derin köklere sahip kurumsal sorunları hedef alan yeni reform görevleri belirlenecek. Bu da reformlarda daha iyi üst düzey tasarımın yanısıra daha sistematik, bütünlüklü ve eşgüdümlü tedbirler gerektiriyor.

Ek tedbirler alınacak

Çin’in yeni kalkınma modelinin inşasında Çin’e özgü karakteristiklere sahip sosyalist sisteme bağlı kalması ve sistemi geliştirmesi, daha cesur davranması, derin köklere sahip kurumsal ve işlevsel engelleri ortadan kaldırmak için ek tedbirler alması gerekiyor.

Temel sosyalist ekonomik sistemde Çin, piyasanın kaynak tahsisinde belirleyici bir rol oynamasını, hükümetin işlevini daha iyi yerine getirmesini sağlayacak; ayrıca öngörülebilirlik ve uzun vadeli istikrarı esas alan bir kurumsal ortam yaratılacak. Fikri mülkiyetin ve mülkiyet haklarının korunması için Çin yüksek standartlara sahip bir piyasa sistemi oluşturacak, adil rekabet sistemini iyileştirecek ve piyasa oyuncularını cesaretlendirecek.

2020 yılının haziran ayında Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu ve Ticaret Bakanlığı, yabancı yatırımların pazar erişimine dair iki gözden geçirilmiş negatif liste açıkladı—bunların biri pilot serbest ticaret bölgeler, diğeri ülkenin geri kalanı içindi. Listelerin 2019 versiyonu, sırasıyla, 37 ve 40 maddeden oluşurken bulunurken, gözden geçirilmiş listede bu rakamlar 30 ve 33’e çekildi. Negatif listede yapılan her eksiltme, bir sektörün daha yabancı sermayeye açıldığı anlamına geliyor.

Özet olarak, Çin’in daha olgun kurumlar inşa etmek için diğer ülkelerin kurumsal yenilik alanında elde ettiği başarılardan gerekli dersleri çıkarması ve ülke içindeki koşulları temel alması gerekiyor. Çin, önümüzdeki yıllarda, yüksek standartlara sahip dışa açılmayı teşvik ederek uluslararası kural ve kurumlara daha uyumlu hale gelecek, ülke içi reformlarda yeni fikirler geliştirecek, yeni itici güçler keşfedecek ve yeni kalkınma modelinin inşasına kurumsal desteği artıracak.

(Kaynak: Çin Sosyal Bilimler Akademisi’ne bağlı Dünya Ekonomi ve Siyaseti Enstitüsü bünyesindeki Uluslarası Ekonomi Politik Bölümü’nün başkanı Xu Xiujun’ın China Today’deki yazısından özetlendi)