ÇİN YENİ YILI BAŞLADI, YUANXİAO BAYRAMI İLE SONA ERECEK

Bugün (22 Ocak) Çin genelinde Çin Yeni Yılı ya da diğer bir deyişle Bahar Bayramı kutlamaları başlıyor. Binlerce yıllık bir geçmişi olan bu bayramın birkaç aşaması bulunuyor. Bu aşamaları sizler için özetledik.

Bahar Bayramı geleneği Li Chuan’la başlayan 24 sezonluk bir sistemi içeriyor. Geleneksel ay takviminin ilk sezonu “Li”, başlamak; “Chun” ise bahar anlamındadır. Li Chun, baharın başlangıcı anlamına geliyor. Çinlilerin atalarının geliştirdiği 24 sezonun en başında yer alan Li Chun, eski zamanlarda önemli bayramlardan biriydi.

Li Chun, yılın 24 sezonundan biri olarak, bir astronomik terim de sayılır; ancak tabiatta, insanların kalbinde “Li Chun”, ılımlılık, kuşların şarkısı, çiçeklerin mis kokusu, büyüme ve ekim demektir.

KÜÇÜK YIL – XİAO NİAN

Li Chun sezonunun ertesi günü, Çin’in kuzey kesiminde küçük yıl anlamındaki Xiao Nian kutlanır, güney kesiminde ise bir gün sonra olur. Bir hafta sonra ise en büyük bayram olan Bahar Bayramı kutlanacak. Bu bayram, büyük yıl adıyla da biliniyor.

“Xiao Nian” gününde Ocak Tanrısı’na ibadet edildikten sonra tanrılar göğe yükseldiği için dünyada hiç tabu kalmadığına inanılırdı. Bu nedenle yılbaşına kadarki 7 gün içindeki herhangi bir günde düğün yapılırdı.

YUANXİAO BAYRAMI

Bu bayramın kutlanması, aynı zamanda yeni yıl kutlamalarının sona ermesi ve insanların iş başına veya okula dönmesi anlamına geliyor.

Ay Takvimi’ne göre birinci ayın 15. günü, Bahar Bayramı’nın son günü ise Yuanxiao Bayramı olarak kutlanıyor. Yuanxiao Bayramı, bayram neşesini kaybetmek istemeyen Çinliler için son bir eğlence fırsatı; bu bayramı kutlamak için de renkli etkinlikler yapılacak.

Yuanxiao Bayramı’na Yuanxi, Yuanye ve Shangyuan Bayramı olarak da biliniyor. Yuanxiao Bayramı akşamı, Ay Takvimi’ne göre yeni yılın ilk dolunay akşamıdır. O akşam, Çin’de halk arasında renkli fenerler asma geleneği vardır. Bu nedenle Yuanxiao Bayramı, “Fener Bayramı” olarak da adlandırılır. Fenerleri seyretmek ve Yuanxiao yemek, Yuanxiao Bayramı’nda yapılması gereken en önemli iki adettir.

FENERLER NEDEN  ASILIYOR?

Geleneksel anlatıya göre, M.Ö 180 yılında Çin’in Batı Han Hanedanı İmparatoru Han Wendi yılın ilk ayının 15. gününde tahta çıkmış. İmparator Han Wendi bunu kutlamak için ilk ayın 15. gününü Fener Bayramı olarak ilan etmiş. İmparator her yıl birinci ayın 15. günü akşam saraydan çıkarak halkla beraber eğlenirmiş, her cadde ve sokakta da halkın seyretmesi için rengarenk fenerler asılırmış.

Zamanla Yuanxiao Bayramı’nı kutlama boyutu genişletildi. Örneğin, umumi alanlar ve aile mekanlarına fenerler asılması, her yer rengârenk kurdelelerle süslenmesi, özellikle işlek caddelerde ve kültür merkezlerinde görkemli fener festivalleri ve fener sergileri düzenlenmesi kararlaştırıldı.

Bu dönemde yediden yetmişe kadın erkek demeden herkes geceleri rengârenk fenerleri seyreder, fenerler üzerindeki bilmeceleri çözer ve ejderha fenerlerini oynatır. Bu kutlama etkinlikleri kuşaktan kuşağa devam ettirilerek gelenek haline gelir.

YEMEK GELENEĞİ

Yuanxiao Bayramı’nda Yuanxiao yemek de geleneklerden biridir. Song Hanedanı döneminde (960-1279) bayramın kutlandığı günlerde halk arasında yeni bir yemek popüler hale gelmiş. İçinde reçel, ceviz, susam ve yerfıstığı ezmesi olan, yapışkan pirinç unundan masa tenisi topu şeklinde yapılan bu yemek, suda pişirildikten sonra tabağa konularak servis edilir, çok lezzetli ve tatlıdır. Zamanla bu yemek kuzey bölgelerinde “Yuanxiao”, güney bölgelerinde ise “Tangyuan” ve “Tangtuan” olarak adlandırılmıştır.

Yuanxiao gelişerek bugüne kadar yaklaşık 30 değişik çeşidi bulunan bir yemek haline geldi. Çinlilerin Yuanxiao’yu sevmelerinin önemli bir nedeni de Yuanxiao’nun top şeklinde ve tatlı olmasıdır; bu, beraberliği ve yaşamdan alınan tadı simgeler.

Yuanxiao Bayramı’ndaki ikinci önemli etkinlik de akşam yemeğinden sonra ailece işlek caddelerde, meydanlarda ve parklarda düzenlenen fener gösterisinin izlenmesidir. Fenerler genel olarak renkli kağıttan yapılmıştır. Fenerler üzerinde dağ, nehir, yapı, insan, çiçek, kuş ve hayvan figürleri çizilir.

TAVŞAN YILI’NIN BAZI ÖZELLİKLERİ

Ay Takvimini kullanan Çin astrolojisi, evrendeki her şeyi elementlerle ifade ediyor. Bunlar da su, ağaç, ateş, toprak ve metal olarak biliniyor. Çin Takvimine girilen Tavşan Yılı su elementine ait bir yıldır. 1939, 1951, 1963, 1975, 1987, 1999, 2011 yılında doğanların Çin burcu Tavşan’dır.

Tavşan yılının genellikle çimlenme, büyüme ve gelişme getireceğine inanılıyor. Tavşan işareti, Çin kültüründe uzun ömür, barış ve refahı simgeler.  2023’ün umut yılı olacağı öngörülüyor.