Hanfu’nun geçirdiği evrim, Çin kültür tarihinin bir yansıması. Han Çinlileri’nin antik zamanlarda giydiği elbisenin değişim geçirmesiyle ortaya çıkan Hanfu ya da Han tarzı giyim, Çin kültürüne ait ikonik bir sembol.

(YANG NING & CHEN JIEMING/CHINA TODAY)— BU geleneksel Çin kıyafeti, son yıllarda dünya genelinde daha çok tanınmaya ve rağbet görmeye başladı. Örneğin Singapur’da Hanfu’nun muhtelif kültürel etkinliklerde bu kıyafeti giyen meraklıları var. Singapur’da yaşayan bir Çinli olan Tong Weiqiang bu kıyafetin tutkulu bir hayranı. Hanfu’ya ilk kez çocukken ilgi duyduğunu belirten Tong, “Hong Kong TVB Channel’ın dövüş sanatları konulu tiyatro oyunlarındaki kostümleri gördüğümde çok etkilendim, böylece geleneksel Çin kıyafetini sevmeye başladım” diyor.

Yıllar sonra Tong, Hanfu sevenlere hitap eden bir kültür kulübü kurdu: “Burası Çin kültürüne ilgi duyan ve Hanfu’nun güzelliğine değer veren Singapurlular’ın Çin’in kültür mirası hakkında daha fazla bilgi edinebileceği bir mekan”.

Singapur’daki bir Hanfu derneğinin başkan yardımcılığını yürüten Lin Xiaoying, yurtdışında yaşayan Çinlilere ve diğer ülkelerden insanlara geleneksel Çin kültürünü tanıtmaya kendini adamış. “Farkında olmadan Hanfu’yu çok sevdim. Ülke ülke dolaşıyor, dünyaya geleneksel Çin kıyafetlerinin zarafetini sergilemek amaçlı pek çok tanıtım etkinliği düzenliyorum. Küçük yaşlardan beri resim ve moda gibi güzel şeylere ilgi duydum. Daha sonra da işim gereği sık sık seyahat ederken Japonya ve Kore Cumhuriyeti’nde geleneksel cübbeler giyen insanlara rastladım. Gördüğüm manzara, Çin’in geleneksel giysisini bu insanlarla paylaşmak için bana esin verdi” diyen Lin, “Hanfu’yu eksiksiz bir özgüvenle giymemek benim için acınası bir şey olurdu” diye ekliyor.

Singapur’da bir Taijiquan (ortai chi) koçu olan Wu Zengxin, “Hanfu’yu ilk kez 2012’de giydim ve o zamandan beri ona aşığım” diyor. O gün bugündür tüm gösterilerinde, jenerik bir dövüş sanatları giysisine göre daha pahalı olsa da Hanfu giyiyor. Seyircileri de Hanfu’nun güzelliğini giderek daha çok fark ediyor.

Wu, “Singapur’da Hanfu kıyafetiyle Taijiquan gösterisi yapan ilk kişi olduğumdan eminim. Benden sonra, daha fazla Taiji ustası bu kıyafetle performans sergilemeye başladı. Bu, kültürel mirasın gücü” dedi.

UZUN BİR SOYAĞACI

Hanfu’nun geçirdiği değişim, Çin kültürü tarihinin bir yansıması. Çin Renmin Üniversitesi Sosyal Bilimler Okulu’nda doçent olarak görev yapan Cai Danjun, “Hanfu’nun kökeni tarihte çok eskilere uzanıyor. Hanfu ile kastedilen, genel olarak, Han Çinlileri’nin Qin hanedanlığı öncesinden (M.Ö. 221’den önce) başlayıp Qing Hanedanlığı’na (1644-1911) kadar uzanan dönemdeki tüm giyimi. İlkbahar ve Sonbahar ile Savaşan Devletler dönemlerinde (M.Ö. 770-221), Han elbisesi göçebe etnik grupların öğelerini alarak binicilik faaliyetleri ve okçuluk için elverişli olacak şekilde dönüştü” diyor. Cai, geleneksel Çin kıyafetinin ağırlıklı olarak Konfüçyüs kültürünün etkilerini taşıyor olsa da diğer kültürlere ve çeşitli etnik gruplara ait unsurları da barındırdığını sözlerine ekliyor.

Çin tarihinde giysilerle ilgili birçok anekdot olduğunu söyleyen Cai üç olaydan örnek veriyor. Geç Doğu Han Hanedanlığ döneminde, savaş lordu Cao Cao ülkenin fiilen hükümdarı olmuştur. Bu durumda küskün imparator Xiandi (181-234), kendi kanıyla bir ferman yazar ve bir kuşağın içine gizlediği bu fermanı bakanlarına el altından ulaştırarak Cao’ya suikast düzenlemeleri için talimat verir. Bir çok antik kitap, efsanevi Çin hükümdarlarından ve kültür kahramanlarından Sarı İmparator’un göğü ve yeri simgeleyen üst ve alt parçalı—tunik ve hem üniseks etek—ilk Çin kıyafetini geliştirmiş olduğundan bahsediyor. Ve tarih öncesine dayanan Değişiklikler Kitabı’nda “Sarı, hem kadın hem erkek eteğinin uğurlu rengidir” deniyor.

Cai, “Bu, Çin giyiminin ritüel, kültürel ve estetik standartlar bakımından Qin öncesi dönemde şekillenmiş olduğunu ve sonraki yüzyıllarda farklı etnik grup ve kültürlerin entegrasyonu ile geliştiğini gösteriyor. Hanfu’nun gerisindeki tarihi ve kültürü araştırdığımız zaman, dünyanın diğer bölgelerindeki insanların bu giysinin derin kültürel anlamlarını daha iyi kavramasına yardımcı olabiliriz” değerlendirmesini yapıyor.

Wu Zengxin, Singapur’da dünyanın her yerinden insanlarla tanışıyor ve giydiği Hanfu’ya Batılı ülkelerden gelen pek çok insanın ilgi ve alaka gösterdiğini anlatıyor. Aslen Çinli olan Tong Weiqiang, Çin kültürünün hikayelerini daha fazla insanla paylaşmak istiyor: “Hanfu derin bir tarihi aktarıyor. Diğer Hanfu hayranlarıyla birlikte yerel kütüphanelerde düzenli kültürel etkinlikler organize ediyorum ve Singapurlu arkadaşlarımla Çin edebiyatına ait eserleri, şiirleri ve klasik tarzdaki yazıları paylaşıyorum.”

GÜNÜMÜZDEKİ CAZİBE

Ülkede yaşayan birçok Çin asıllı Singapurlu ve Çinli, ata topraklarının kültürü hakkında daha çok şey öğrenmek istiyor. Tong, “Singapur gelişmiş bir ülke, ancak toplum ‘halk kültürüne’ dayalı. Eski kuşaklardan Çinliler buraya geçim arayışıyla göç etti. Sonraki nesiller de bu pragmatik düşünme biçimini benimsedi. Dolayısıyla, sahip oldukları geleneksel kültürü sürdürmeleri için misyon duygusu geliştirmek anlamında yapılması gereken çok şey var” diyor.

Wu, tatil yerlerinde Hanfu giyen Singapurlu gençlere daha sık rastlamaktan memnuniyet duyuyor. Zengin kültürel önemiyle kıyafetin sadece Çin’in terzilik zarafetinin bir simgesi olmadığına, aynı zamanda Çin kültürüne ışık tutan bir işlev yerine getirdiğine inanıyor.

Lin’in görüşüne göre, Hanfu 5 bin yıllık Çin medeniyetini özetliyor ve Çin ruhunu ifade ediyor. Lin, bu kültürel mirası devam ettirmeyi anlamlı ve gurur verici buluyor.

Hanfu’yu yurtdışındaki Çinlilere daha iyi tanıtmak için Cai, geçmişle günümüz arasında köprü kuran, hem kamusal faaliyetleri hem de akademik çalışmaları kapsayan, terzilik modellerine ve geleneksel estetik teorilere eşit derecede vurgu yapan bir Hanfu kültür sistemi kurmayı öneriyor.

Cai, “Hanfu’nun derin kültürel kökleri var” diyor. Ortalama Doktrini’nde “Parlak renklerde güzel bir elbise giyildiğinde üzerine keten bir pardösü geçirilmeli” dendiğini, bunun nedeninin eski Çinlilerin alçakgönüllülüğe ve ihtiyatlılığa değer vermesi olduğunu belirtiyor. “Geleneksel kültürü modern yaşamla daha iyi birleştirmede klasik kıyafetlerin taşıdığı bu tür mesajların nasıl idrak edileceği, modern Çinliler’in daha fazla dikkat ve çabasını gerektiren bir alan” diye  de ekliyor.

Yang Ning gazeteci, Chen Jieming Halkın Günlüğü’nün yurtdışı edisyonunda stajyer.