Çin’in kuzeybatısındaki Tanrı Dağları’nın (Tianshan) eteklerinde yaşayan kadim, göçebe bir etnik azınlık olan Kazaklar, egzotik desenleri ve renkleriyle göze çarpan bir giyim stiline sahip. Giysilerin stil, desen ve renk kodları, Kazak halkının özü ve karakterini yansıtıyor.

Bu giysilerin sanatsal ve kültürel açıdan taşıdığı ayırdedici özellikler, Çin’deki geleneksel giyim kültürünün ayrılmaz bir parçasını oluşturan estetik anlayışı yansıtıyor. Çin’deki Kazak etnik halkı, esas olarak, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nde yer alan Kazak özerk ilçeleri Mori ve Barkol ile Gansu eyaletinin Aksay Kazak özerk ilçesine dağılmış halde yaşıyor. Antik çağlardan günümüze dek Kazak halkı, göçebe yaşam tarzını benimseyip hayvancılık ekonomisiyle uğraştı. Uzun bir zaman sürecinde evrilen folklorik kıyafetler, dağlık çayırlardaki göçebeliğin gereksinimlerine uygun olarak yavaş yavaş şekillendi ve sonuçta bu etnik grubun tarihini barındıran pratik ve ilgi çekici bir tarz ortaya çıktı.

Kazak kıyafetlerinde malzeme seçimi, yöresel üretim ve yaşamla yakından ilgili. Yaban hayat ve hayvan yetiştiriciliği kırsal bölgelerde ağırlıklı olduğundan, giyimin hammaddesini yaban ve besi hayvanlarının derileri oluşturuyor. Giyim malzemesi, deri ve kumaş olmak üzere ikiye ayrılıyor. Deri giysiler genellikle ilkbahar ve kış aylarında, pamuklular yazın ve sonbaharda giyiliyor.

Kazak erkek giyimi, kürk manto, deri pantolon, gömlek, pantolon, kolsuz ceket ve yukarıdan aşağıya düğmeli kaftandan oluşuyor ve renk olarak çoğunlukla gri veya kahverengi tercih ediliyor. Tüm giysiler hem bol kalıplı hem de sağlam, çünkü at binerken veya sürü güderken rahat ettirmeleri gerekiyor. Erkekler kışın otlaktaki hayvanları gözetecekleri zaman sıcak tutması için sıklıkla yün astarlı bir çeşit kürk manto giyiyor. Bele sığır derisinden ve genellikle üzeri çeşitli mücevherlerle süslü nispeten kalın bir kemer takılıyor. Kemere göçebe halkın sembolü olan güçlü erkek imajını tamamlayan göz alıcı bir bıçak eşlik ediyor. Kışın genellikle, yün veya devetüyü bol bir ceket daha giyiliyor.

MEVSİMLİK GİYSİLER

Yazın ve sonbaharda etnik Kazaklar genellikle uzun yelekler giyiyor. Pamuklu kadife, kadife ve fitilli kumaştan dikilen bu geleneksel giysi, belden başlayarak dizlere kadar genişliyor. Erkek yeleklerinin ön kısmında sırma, kadınlarınkinde ise çeşitli çiçek desenleri yer alıyor. Yeleklerin dışında gömlek, kolsuz ceket, uzun pantolon ve önü düğmeli kaftanlar bu mevsimlerin genel giysisi. Gömlek ve pantolonlar çoğunlukla beyaz kumaştan yapılıyor. Gömlek ise dik yakalı kazak stilinde. Genç erkeklerin gömlek yakalarına zindeliği ifade eden çok renkli nakışlar işleniyor.

Kazak kadınların giyimi erkeklere göre daha renkli ve süslü. Kadınlar genellikle kolsuz ceketler ve uzun elbiseler, kızlar kısa etek giyiyor. Kolsuz ceketlerin çok sayıda çeşidi var. Mevsime göre yazlık ve kışlık diye sınıflandırılıyor; stile göre ise uzun veya kısa olarak.

Daha alt kategorilerde bisiklet veya sivri yakalı, düz kesim veya çan etek gibi stil ayrımları söz konusu. Her rengi bulunan kolsuz ceketler kadife, kaşmir ve pamuklu kadife kumaştan dikiliyor. Yakalara çeşitli çiçek desenleri ve geometrik şekiller nakşedilirken, göğsün üzerine yürürken hoş bir şıngırtı çıkaran renkli düğmeler, gümüş takı ve madalyonlar ve başka aksesuarlar takılıyor. Kazak kadınların dökümlü elbiseleri çoğunlukla açık mavi, yeşil, kırmızı ve beyaz renkte satenden dikiliyor. Kollara çiçek nakışları işleniyor, etekler nilüfer yaprakları ile kat kat süsleniyor.

Pastoral çevre ile uyumlu renklere sahip elbiseler, görüntü olarak zarif ve ağırbaşlı. Genç Kazak kızlar uzun elbiseleriyle engin çayırlarda dolaşırken açmış dağ çiçeklerini andırır şekilde rüzgarla dans ediyor, yaşam enerjisi saçıyor. Evli kadınlar, bekar kızlara göre daha sade elbiseleri tercih ediyor. Elbise ve kolsuz ceketlere, eşlerin olgunluğunu ve ağırbaşlılığını vurgularcasına, herhangi bir takı takmıyorlar. Yaşlı kadınlar tüm vücut hatlarını gizleyen ve normalde dizlere kadar inen geniş pileli, dik yakalı elbiseler giyiyor. Açık renkli kumaş veya koyu renkli ipekten dikilen bu elbiselere geometrik desenler işleniyor.

BAŞÖRTÜSÜ ZORUNLU

Şapka ve eşarp Kazaklarda, kadınlarınki daha zarif olmakla birlikte, en yaygın görülen aksesuar. Genç kızlar yazın üçgen veya kare şekilli, bolca çiçek deseni içeren kepler takıyor. Kışın bunların yerini dışı sert melon şapkalar alıyor, şapkaları süsleyen boncuklar ve tepeye takılı baykuş tüyleri güçlü ve cesur bir ruhu dışavurmanın yanı sıra hayattan duyulan hoşnutluğu sergiliyor. Kızların evlenirken giydiği sivri uçlu uzun takkeler, düğün günü çiçeklerle bezenip altın ve gümüş takılarla süsleniyor.

Başlığın ön tarafını donatan boncuklar aşağıya kadar inip gelinin yüzünü örterken ona utangaç bir görüntü veriyor. Kazak kadınların evlendikten sonra başörtüsü takması zorunlu. Evliliğin ilk yılında giyilen çoğunlukla kırmızı ipekten eşarplar, yerini daha sonra işlemeli beyaz kumaşa bırakıyor ve sadece yüzün açıkta kaldığı gevşek bir atkı halini alıyor. Bunun dışında kadınlar omuzlarına büyük bir şal atıyor. Genç ya da orta yaşlı kadınların parlak renklerdeki şalları, zarif elişinden hoş desenler ve çiçek nakışları barındırıyor. Kadınlar etnik Kazakların geleneksel adetleri gereği kep, eşarp veya şallarını kayınvalidelerinin ailesinin veya tanımadıkları erkeklerin önünde asla çıkarmıyor. Erkekler de, kadınlar da kışın veya yazın başlarını örtmek zorunda. Bir aile ferdinin ölümünden sonraki yıl boyunca parlak renkli eşarplar değil, belirli şekilde tasarlanmış başörtüleri takılıyor.

Kazak giyiminin stil, desen ve renk kodları, Kazak halkının özü ve karakterini olduğu gibi yansıtan etnik estetik cazibesinin bir parçası. Kazak giysileri, Çin’in geleneksel giyim kültürünün ayrılmaz bir unsuru oldu ve olmaya devam edecek.

(Kaynak: No.93 Courtyard Museum’da geleneksel kültür araştırmacısı Guo Zhidong’in China Today’deki yazısından özetlendi)