İyi Yönetişimin Kazanımları

Çin’in modern kurumsal sistemi,  kâr odaklı inovasyonu sosyal sorumlulukla birleştirerek sürdürülebilir büyümeyi teşvik ediyor. Kırsal köyleri de eşit kalkınmanın müreffeh mikrokozmoslarına dönüştürüyor. Yukarıda Jiangsu Eyaleti, Zhangjiagang Şehri’nde bulunan Yonglian Köyü’nden bir kare görünüyor.

ZHANG SHASHA/CHINA TODAY* –Jiangsu Eyaleti, Zhangjiagang Şehri’nde bulunan Yonglian Köyü’nde , kıvrımlı su yolları, taş köprüler, gri tuğla duvarlı, beyaz cepheli ve koyu kiremitli çatılı evler  gibi geleneksel kırsal unsurlar mükemmel bir uyum içinde bir araya geliyor. Ancak doğal güzelliğin ardında modern bir kasaba yatıyor. Yüksek katlı apartman kompleksleri, parklar, kütüphaneler ve hareketli ticari caddeler, şehrin sunduğu olanaklarla günlük yaşamın bir parçası.

Yerel köylüler sık sık “Şehrin sahip olduğu her şeye ve şehrin sunamayacağı şeylere sahibiz. Mavi gökyüzümüz, berrak suyumuz, temiz havamız ve hatta gelir dağılımımız bile var” diyor…

Yonglian’da gurur çok derindir. Günümüzde, her sakin köy kolektifinden yılda ortalama 17 bin RMB temettü alıyor. Peki Yonglian’ın başarısının sırrı ne? Cevabın önemli bir kısmı, 2024 yılında Çin’in en büyük 500 özel şirketi arasında 71. sırada yer alan Everrising Holdings’te yatıyor.

Yonglian, Everrising’in doğum yeridir. Hikayesi, Yangtze Nehri kıyısındaki bu küçük balıkçı köyünün, kendi sermayesiyle sadece 300 bin RMB’lik bir çelik fabrikası açtığı 1984 yılına dayanıyor. On yıllar süren iniş çıkışların ardından, bu mütevazı girişim, yıllık geliri 100 milyar RMB’yi aşan, çeşitlendirilmiş bir sanayi grubuna dönüştü. Bu süreçte Yonglian, Çin’in 1 numaralı çelik üretim köyü olarak ün kazandı.

KSS’yi Güçlendiren Kılavuz

Önceki yıllarda gerçekleştirilen iki tur mülkiyet reformunun ardından, köy kolektifi artık Everrising’in yüzde 25’ine sahip. Hisseler, köylülere her yıl 100 milyon RMB’nin üzerinde temettü sağlıyor. Everrising, kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) ilkesine bağlıdır. Şirket, kırk yılı aşkın süredir, köken aldığı topluma geri dönüş sağlamak için uzun vadeli bir çerçeve oluşturdu. Kırsal canlandırma çalışmalarının yanı sıra, Everrising, iş fırsatları yaratarak ve yerel ekonomileri destekleyerek sosyal taahhüdünü Yunnan Eyaleti, Guizhou Eyaleti ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi gibi ülkenin diğer bölgelerindeki ücra bölgelere de yayıyor.

Çin Komünist Partisi (ÇKP) 19. Ulusal Kongresi’nde 2017 yılında sunulan Çin kırsalını canlandırma stratejisi, kırsal alanların ekonomik refahını ve genel kalkınmasını desteklemeyi amaçlıyor. Bu strateji, 2020 yılı sonlarına doğru mutlak yoksulluğu ortadan kaldıran ülke çapındaki yoksulluk azaltma kampanyasının başarısına dayanıyor.

Everrising’in KSS girişimleri, hükümetin kurumsal yönetimi iyileştirme hedefleriyle uyumludur. Çinli yetkililer, 27 Mayıs’ta Çin özelliklerine sahip modern kurumsal sistemin iyileştirilmesine yönelik bir kılavuz yayınladı. 19 hedefli önlemden biri, özellikle KSS’nin güçlendirilmesine odaklanıyor. Bu kılavuz, sosyal sorumluluk kavramının işletme faaliyetlerinin tüm yönlerine entegre edilmesini, işletmelerin yeşil kalkınmaya, kırsal canlanmaya, sosyal refaha ve kültürel korumaya katkıda bulunmalarının teşvik edilmesini öngörüyor.

Önlemler ayrıca kurumsal sahiplik yapılarını iyileştirdiği gibi, kurumsal yönetişimi de güçlendiriyor. Daha iyi yönetişimi teşvik etmek için sermaye piyasalarından yararlanılması ve işletmeler için yenilikçi organizasyon modellerinin geliştirilmesi gibi geniş bir yelpazedeki alanı da kapsıyor.

Uzmanlar, bu politika belgesinin en belirgin özelliğinin kurumsal inovasyona vurgu yapması olduğunu belirtiyor. Modern kurumsal sistem için üst düzey bir tasarım sunarak, şirketlerin iç yönetim yapılarını güçlendirmelerine yardımcı olacak stratejik bir çerçeve sağlıyor. Bu da yönetişim verimliliğini artırıyor ve işletmelerin kurumsal güçlerini rekabetçi, yenilikçi ve gelişimsel avantajlara dönüştürmelerini sağlıyor.

İlk Kez 1993’te Ortaya Çıktı

Çin, piyasa ekonomisinin ihtiyaçlarına göre uyarlanmış modern bir kurumsal sistem kurma konseptini ilk kez 1993 yılında ortaya attı. O dönemde ve sonrasında uzun yıllar boyunca, ülkenin sistemi kurma ve iyileştirme çabaları, esas olarak mülkiyet haklarının açıklığa kavuşturulması, devlet işlevlerinin ticari faaliyetlerden ayrılması, kurumsal yönetişimin iyileştirilmesi ve sağlam yönetim uygulamalarının teşvik edilmesine odaklandı.

Devlet Konseyi Kalkınma Araştırma Merkezi’nde kurumsal yönetim konusunda uzman araştırmacı Xiang Anbo, “Bu çabalar öncelikle kamu iktisadi teşebbüslerine (KİT’ler) odaklandı ve Çin’in daha geniş kapsamlı KİT reform gündeminin temel taşlarından birini oluşturdu. Reformlar, devlet sektöründe daha derin bir dönüşüm ve inovasyonu teşvik etti. üm mülkiyet türlerindeki işletmelerin gelişimini etkileyen bir emsal oluşturdu” diyor.

Çin yeni bir döneme adım atarken, gelişen ulusal stratejiler, yoğunlaşan küresel rekabet ve teknolojik devrimler ile endüstriyel dönüşümlerin derin etkileri, kurumsal sisteminin modernizasyonuna yeni talepler getirdi. Xiang, bunun nihayetinde kurumsal yönetime özgün bir Çin yaklaşımının ilerletilmesi anlamına geldiğini söyledi.

Son dönemdeki atılımların Çin’e özgü özellikleri vurguladığını belirten uzman, bu özelliklerin, ÇKP’nin işletmelerdeki liderliğini güçlendirme, insan odaklı kalkınmaya öncelik verme, inovasyonu teşvik eden mekanizmaları geliştirme ve kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) ve kurum kültürü için kapsamlı sistemler oluşturma süreçlerinde kendini gösterdiğini belirtti.

Everrising örneğinde, yeniden yapılandırma sırasında köylülere anında nakit ödeme yapmak yerine, köy kolektifi şirkette yüzde 25 hisseyi elinde tutuyor. Bu karar o zamandan beri sadece bir neslin değil, aynı zamanda onların torunlarının da yararına oldu. Bu insan odaklı çözüm, Çin’in kurumsal sisteminin ayırt edici özelliklerinin bir kanıtıdır.

Kola Bir İğne

Tsinghua Üniversitesi Çin Kalkınma Planlama Enstitüsü Başkan Yardımcısı Dong Yu, kılavuzun özellikle özel işletmeler için daha verimli yönetişim yapıları ve daha etkili operasyonel mekanizmalar kurmanın önemini vurguladığını söyledi.

Devlet Piyasa Düzenleme İdaresi’nin verilerine göre, Mart sonu itibarıyla Çin’de kayıtlı özel işletme sayısı 57 milyonu aşmış olup, bu sayı ülke genelindeki tüm işletmelerin yüzde 92,3’ünü oluşturuyor. Bu işletmelerin sayısı ve çeşitliliği göz önüne alındığında, girişimcilerin Çin özelliklerine sahip modern kurumsal sistemi benimsemelerine yardımcı olmak büyük önem taşıyor.

Xiang, büyük özel şirketlerin operasyonel ihtiyaçlarına göre güçlü yönetişim kurumları kurmaları, iç mekanizmalarını iyileştirmeleri ve genel yönetişim verimliliğini artırmaları gerektiğini, mikro, küçük ve orta ölçekli firmaların ise yönetim kabiliyetlerini geliştirmeye odaklanmaları gerektiğini söylüyor.

Aynı zamanda etkili teşvikler yoluyla inovasyonun teşvik edilmesinin de önemli olduğunu belirten Xiang, şunları söylüyor: “Kılavuz, işletmelerde inovasyonu teşvik etmek için net bir yol haritası sunuyor. Şirketleri yeni tür araştırma ve geliştirme kurumları kurmaya veya ortaklaşa kurmaya teşvik etmek, profesyonellerin işletmeler, üniversiteler ve araştırma enstitüleri arasındaki hareketliliğini kolaylaştırmak, özellikle büyük işletmelerin araştırma ve geliştirme kapasitelerini daha küçük firmalara açmalarını teşvik ederek inovasyon kaynaklarının paylaşımını teşvik etmek gibi özel önlemler bulunuyor.

Uzmanlar, bu önlemlerin, bireysel işletmelerdeki parçalanmış çabalar ve sınırlı inovasyon kaynakları gibi uzun süredir devam eden zorlukların ele alınmasına yardımcı olacağını söyledi. Xiang, risk önleme ve kontrolünün güçlendirilmesi ile mevcut politika destek araçlarının stratejik olarak kullanılmasının da aynı derecede önemli olduğunu sözlerine ekledi.

Everrising Başkan Yardımcısı Yu Jiajun, kılavuzun özel işletmelerin yüksek kaliteli gelişimi için sistematik bir kurumsal destek çerçevesi sunduğunu belirterek “Özellikle, özel işletmeler için hizmet ve destek sistemlerinin iyileştirilmesine verilen önem, sektördeki güveni daha da güçlendirdi” diyor.

Yu, yeni kılavuzun, 20 Mayıs’ta yürürlüğe giren özel sektör teşvik yasasıyla birlikte, özel işletmeler için daha adil ve daha rekabetçi bir ortam yaratmayı amaçlayan güçlü bir politika sinerjisi oluşturduğunu söyledi.

Destekleyici politikalardan güç alan Everrising, operasyonel verimliliği ve risk dayanıklılığını artıran modern bir yönetişim sistemi kurma çalışmalarını hızlandırıyor ve inovasyon potansiyelini ortaya çıkarmak için iç teşvik mekanizmalarını güçlendiriyor. Yu şu bilgileri veriyor: “Genel rekabet gücümüzü ve uzun vadeli büyümemizi artırmak için gelişmekte olan sektörlere aktif olarak yatırım yaparken, endüstriyel köklerimize bağlı kalmaya devam edeceğiz ve dünya standartlarında ve küresel ölçekte rekabetçi bir kuruluş olma hedefimize doğru ilerleyeceğiz.”

Çin’in yeni kalkınma stratejisi bağlamında, küresel pazarlara açılmak özel işletmeler için giderek artan bir trend haline geldi. Bu, işletmelerin uluslararası kural ve standartlara uyum sağlamasını gerektiriyor. Tsinghua Üniversitesi’nden Dong, “Kılavuzda özetlenen politikaların çoğu, küresel kurumsal yönetim uygulamalarıyla uyumludur” diyor.

Dong, bu gerekliliklere uygun olarak iç yönetimin güçlendirilmesinin, özel şirketlerin yurt dışındaki varlıklarını genişletmelerine yardımcı olmasının yanı sıra, küresel ölçekte rekabetçi işletmeler kurmalarının da temelini oluşturduğunu da söyledi. * Bu makale ilk olarak ZHANG SHASHA  tarafından Beijing Review’da yayınlanmıştır.