Kömürden Güneşe..

Çin’in önde gelen kömür madenciliği eyaleti olan Shangxi Eyaleti, ulusal şebekeye daha fazla yeşil enerji sağlayarak daha temiz ve daha sürdürülebilir bir enerji çağının habercisi oluyor. Hu Yanbiao, santraldeki fotovoltaik ekipmanların rutin inceleme turunu gerçekleştirken. (Fotoğraflar: Yu Xiangjun)

YAN YING & WANG RUYING/CHINA TODAY— Çin’in en büyük kömür üreticisi olan Shangxi Eyaletindeki Datong Şehri’ndeki gelişmiş fotovoltaik (PV) teknolojisinin ulusal gösteri üssünde, sıra sıra güneş panelleri güneş ışığında parıldayarak mavi bir okyanusu andırıyor. Uzakta, yeşil dağların üzerinden görkemli bir şekilde uzanan bir sıra yüksek rüzgar türbini, beyaz kanatları bahar esintisinde yavaşça dönüyor. Teknisyenler, her bir ekipman parçasını denetleyerek güneş ışığını emip maksimum verimlilikte temiz enerjiye dönüştürebildiklerinden emin olmak için bölgede devriye geziyor. Onların nöbetinde, yeşil elektrik sürekli olarak elektrik şebekesine besleniyor ve daha temiz ve daha sürdürülebilir bir enerji çağının habercisi oluyor.

Datong’un ekonomisi uzun zamandır kömür kaynaklarına bağımlıdır ve şehir ulusal enerji güvenliğini sağlamada hayati bir rol oynuyor. Ancak onlarca yıldır yapılan büyük ölçekli kömür madenciliği, toplam 1.687 kilometrekarelik alanlarda toprak çökmesine neden olmuş ve orada bulunan köyleri taşınmaya zorladı. Bu alanlardaki topraklar çiftçilik için uygun olmadığından, kullanılmamış ve seyrek ağaç ve çalılarla kaplandı. Kömür madenlerine bitişik olan bu çökme alanlarının elektrik şebekesine erişimi kolaydır. Arazi düzdür ve bol güneş ışığı alır, fotovoltaik santraller inşa etmek için elverişli koşullar sunuyor.

GÖSTERİ PROJESİ OLDU

2015 yılında, Datong yerel yönetimi madencilik kaynaklı çökme alanlarında bir PV güç üssü kurma planını kabul etti. Eyaletten onay aldıktan sonra, Ulusal Enerji İdaresi tarafından desteklenen ilk PV teknoloji gösteri projesi oldu. İlk aşama projesi, planlanan bir milyon kilovat kapasitesiyle Eylül 2015’te temel attı. Haziran 2016’da tamamlanıp elektrik şebekesine bağlandı ve faaliyete geçtiği ilk yıl boyunca 1,63 milyar kWh elektrik üretti. Mart 2024 sonu itibarıyla, üs toplamda 12,4 milyar kWh elektrik üretti – bu da 5,17 milyon hanenin yıllık elektrik tüketimine eşdeğer.

Üssün Chenguang Elektrik Santrali’nde güneş panelleri düzgün ve düzenli sıralara yerleştirilmiş ve altlarında deniz iğdesi gibi çeşitli çalılar yetişiyor. Elektrik santralindeki bir mühendis olan Hu Yanbiao, bunun güneş-orman tamamlayıcılığı adı verilen yeni bir ekolojik restorasyon modeli olduğunu söylüyor. Bitkilerin ve güneş panellerinin bu kombinasyonu yalnızca temiz enerji üretimi için arazinin verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda madencilik kaynaklı çökme alanlarının ekosisteminin yeniden canlanmasına da yardımcı oluyor.

Günümüzde tabandaki bitki örtüsü yüzde 98’e ulaşmış durumda ve bu da araziyi etkili bir şekilde rehabilite ediyor. Hu, “Güneş panellerinin altına bitki dikmek, güç üretim verimliliğini etkilemiyor, aksine toprak ve su korumasını artırıyor. Hem ekonomik hem de ekolojik faydaları olan kazan-kazan bir çözüm” diyor.

TEKNOLOJİ İLERLEMEYİ GÜÇLENDİRİR

Bugüne kadar, Datong’daki PV teknolojisi gösteri üssü yaklaşık dokuz yıldır faaliyettedir. Teknolojik gelişmelerle birlikte, PV modüllerini sürekli olarak yükseltmiştir.

Hu’ya göre, sabit fotovoltaik panellere ve mevsimsel değişikliklere göre ayarlanabilir olanlara ek olarak, üs, gün boyunca güneşin hareketini takip eden güneş izleyicileri tanıttı. Bu gelişmiş paneller, her 15 saniyede 0,1-0,2 derece dönerek açılarını güneşin konumuna göre otomatik olarak ayarlıyor.

Hu, “Bu yeni paneller manuel ayarlamalara olan ihtiyacı ortadan kaldırarak işçilik maliyetlerini önemli ölçüde azaltıyor. Dahası, güneşin yörüngesine otomatik olarak uyum sağlayabildikleri için enerji dönüşüm verimliliğini ve performansını büyük ölçüde artırıyorlar. Geleneksel sabit panellerle karşılaştırıldığında, bu yeni modeller yıllık elektrik üretimini yüzde 15-20 oranında artırabiliyor” diyor.

Ayrıca, üs denetimler ve yangın söndürme için dronlar kullanıyor. Hu, “Elektrik santralimiz 200 hektardan fazla bir alanı kaplıyor. Bu büyüklükteki bir alan için manuel denetim oldukça zaman alıcı olurdu. Dronlar verimliliğimizi önemli ölçüde artırabilir,” diye ekledikten sonra şöyle devam ediyor: “Ayrıca yangın söndürme dronları da getirdik. Datong kuru ve rüzgarlı bir yer. Bir yangın çıktığında, onu kontrol altına almak zor olabilir. Dronlar, hızlı yanıt verme yetenekleri ve hassas kontrol sistemleriyle yangınları gerçek zamanlı olarak tespit edebilir ve hızlı bir yanıt vererek hem üssün ekolojik güvenliğini hem de PV tesislerinin istikrarlı çalışmasını koruyabilir.”

Projenin birinci fazı, üste bulunan şirketlere dijital, bilgi teknolojileri destekli ve diğer uzmanlaşmış hizmetler sunan bir PV güç üretimi izleme ve servis merkezini içeriyor.

Bulut bilişim, büyük veri, mekansal coğrafi bilgi ve 3B coğrafi bilgi sistemi (CBS) gibi yeni nesil bilgi teknolojilerini kullanan merkez, üs genelindeki ekipmanların, üretim sürecinin ve temel performans göstergelerinin dinamik takibini ve değerlendirmesini yürütüyor. Bu, PV ürünlerinin kalitesini, dönüşüm verimliliğini ve üssün genel yönetimini iyileştirmek için kritik öneme sahip.

REHBERLİK EDEN İDEOLOJİ

Yirmi yıl önce, 2005’te, o zamanlar Zhejiang Eyaletinin Parti sekreteri olan Başkan Xi Jinping, Anji İlçesi’ndeki Yucun Köyü’nde yaptığı bir inceleme sırasında “berrak sular ve yemyeşil dağlar paha biçilmez varlıklardır” şeklindeki içgörülü açıklamaları yapmıştı. Günümüzde, yeşil geçiş Çin’in ekonomik ve sosyal gelişiminin merkezinde yer alıyor.

Çin, 2025 hükümet çalışma raporunda karbon emisyonlarını azaltmak, kirliliği azaltmak, yeşil kalkınmayı sürdürmek ve ekonomik büyümeyi artırmak için koordineli çabalar göstereceğini, ekonomik ve sosyal kalkınmanın tüm alanlarında yeşil dönüşümü hızlandıracağını açıkladı. Ekolojik korumada yapısal reformu daha da derinleştirecek ve endüstriyel yeniden yapılandırma, kirlilik kontrolü, ekolojik koruma ve iklim değişikliğine yanıt için girişimleri koordine edecek. Ayrıca, ekolojik korumaya öncelik vermeye, kaynakları korumaya ve bunları verimli bir şekilde kullanmaya ve yeşil ve düşük karbonlu kalkınmayı da sürdürmeye devam edecek.

Enerji devriminde ulusal bir öncü olarak Shanxi, güvenli, istikrarlı güç tedarikini sürdürmek ve yeşil, düşük karbonlu geçişi sağlamak arasında bir denge kurmaya çalışarak yeni bir enerji sistemi kurmaya kendini adamış. Eyalet, rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesini istikrarlı bir şekilde genişleterek enerji devrimini daha yüksek seviyelere taşımıştır. 2024 yılı sonu itibarıyla, yenilenebilir enerji kurulu kapasitesi 61,89 milyon kilovata ulaşmış ve eyaletin toplam güç üretim kapasitesinin yüzde 50,37’sini oluşturuyor. Shanxi’deki yeşil reform somut sonuçlar vermiştir: 2024 yılında, iyi hava kalitesine sahip günler yılın yüzde 74,2’sini oluşturup, bu bir önceki yıla göre 2,9 puanlık bir artışa işaret ediyor.

Ekolojik iyileştirmelerin ötesinde, enerji geçişi dijital ekonominin gelişimi için de yeni fırsatlar getirdi. Çin Kapsamlı Hesaplama Gücü Endeksi (2024), Datong’un 295 Çin şehri arasında yapay zeka hesaplama gücünde üçüncü sırada yer aldığını gösteriyor. Datong Belediye Parti Komitesi Politika Araştırma Ofisi’nde görevli bir yetkili olan Zhao Li’ye göre, “Hesaplama gücündeki rekabet elektrik tedarikine dayanıyor.” Kömürle çalışan enerjiye ek olarak, Datong rüzgar, PV ve jeotermal enerji de dahil olmak üzere çeşitlendirilmiş yeni bir enerji endüstrisini besledi. Bu, şehrin bir hesaplama gücü merkezine ve Doğu Veri-Batı Hesaplama Projesi için bir sütuna dönüşmesini destekleyecektir.

Reform ve inovasyon sayesinde eski “kömür başkenti” Datong dikkat çekici bir dönüşüm geçiriyor. Önümüzdeki yıllarda Shanxi, ekolojik korumayı artırırken yeşil enerji geliştirmeye devam edecek ve Çin’in yeşil kalkınmasına daha fazla katkıda bulunacak.