Tibetin antik sanatı yeni çağda görkemini koruyor

Devlet desteğiyle daha fazla gencin Thangka sanatını öğrenmesi, bu sanatın yenilikçi gelişimine yol açıyor. Dokuma kumaş üzerine dini resim olan 1.300 yıllık Thangka sanatı , Tibet kültürünün resimli bir ansiklopedisi olarak görülüyor. Yukarıdaki görselde Thangka çizen bir sanatçı görülüyor.

GUO QING /CHINA TODAY — Thangka sanatının benzersiz sanatsal ve kültürel değeri, 2006 yılında Çin’in somut olmayan kültürel miras listesine girmesini sağladı. Bu kadim sanatı korumak ve geliştirmekle görevli kurumlardan biri de Lhasa’daki Tibet Thangka Akademisi’dir (TAT). Mansar Thangka Okulu resme odaklanıyor. Ziyaretçiler, çizimden son dokunuşa kadar bir Mansar Thangka eserinin yaratım sürecinin tamamını gözlemleyebiliyor.

Yaratıcılıktan Gelen Canlılık

TAT başkan yardımcısı Goinqogyai, “Geleneksel olarak Thangka şaheserlerinde ifade edilen konular arasında din, tarih ve Tibet tıbbı yer alıyor. Bu zengin çeşitlilik Tibet kültürünün derinliğini yansıtır” diyor. 37 yaşındaki sanatçı, bölge başkenti Lhasa’ya yaklaşık 300 kilometre uzaklıktaki Xigaze Şehri, Lazi İlçesi’nde yaşayan bir Thangka sanatçı ailesinin beşinci neslidir. Sanatı yedi yaşında amcasından öğrenmeye başladı, şimdi de Mansar Okulu Thangka sanatının sertifikalı bir ustası olarak görev yapıyor.

Goinqogyai, sanatı icra ettiği otuz yıl boyunca farklı sanat biçimleri arasında karmaşık bağlantılar keşfetti ve Thangka sanat eserleri yaratmak için tüm sanat biçimlerinden ilham alabileceğini anladı. 2016 yılında TAT tarafından Beijing’deki Tsinghua Üniversitesi Sanat ve Tasarım Akademisi’nde geleneksel Çin resmi eğitimi almak üzere seçildi.

Goinqogyai, geleneksel manzara ve kuş resimlerinin gerçekçi tekniklerini Thangka sanatına uygulamaya çalıştıktan kısa bir süre sonra, daha önce hiç görmediği bir etkiyle heyecanlandı. “Karla kaplı dağları, gölleri ve ormanları çok farklı bir şekilde sunmak muhteşem” diye heyecanla hatırladı.

Beijing’deki deneyiminden sonra Goinqogyai, geleneksel Çin resminin unsurlarını 17. ve 18. yüzyıllardaki Mansar Okulu teknikleriyle birleştiren kendi sanat tarzını oluşturmaya başladı. Doğayı yakından gözlemlemek için sık sık dağları, nehirleri ve gölleri fotoğraflamak için vahşi doğaya yolculuklar yapıyor. Daha sonra bunları mürekkep ve fırçayla yeniden üretiyor.

Goinqogyai, bu tür deneyler yapan ilk Thangka sanatçısı olmadığını söylüyor. 15. yüzyıldan kalma bir Thangka ustası olan Manla Dondrub, yaratımı için Çin manzara resminden fikirler ödünç aldı. Bu, Çin’deki birçok alt kültür arasındaki uzun iletişim, bütünleşme ve etnik gruplar arasında Çin ulusu için bir topluluk duygusuna tanıklık ediyor.

Ancak Goinqogyai, bu tür alışverişler sırasında Thangka geleneksel özelliklerini kaybetmemenin önemini vurguladı. Bunun yerine, söylem sırasında farklı sanat biçimlerinin iyileştirilmesi gerektiğini söyledi.

Süreklilik ve Değişim

TAT’ın ikinci katındaki bir stüdyoda, yerde oturan bir grup öğrenci kendi Thangka sanat eserlerini yaratmakla meşguldü. Odada duyulabilen tek ses kalemlerin tırmalama sesiydi.

Bir Thangka sanat eserinin yapımı, normalde ustalaşmak için altı ila yedi yıl gerektiren uzun ve karmaşık bir süreci kapsıyor. Goinqogyai: “Eskiz çizmek, Thangka resmindeki temel becerilerden biridir. Başarının anahtarı ellerinizi sabit tutmaktır. Kulağa kolay gelebilir, ancak bunu uygulamak için dört yıl harcadım” diyor.

Odadaki altıncı sınıf öğrencisi Zhaxi Dongzhu, Gansu Eyaletindeki Tibet özerk bölgesi  Gannan’dan. Sanat için sağlam bir temel oluşturmayı umarak hala çizgi çizim üzerinde çalışıyor. Zhaxi China Today’e verdiği demeçte “Akademi ücret talep etmiyor ve her gün ücretsiz öğle yemeği sağlıyor. Bu, benim gibi mütevazı gelire sahip ailelerden gelen öğrenciler için büyük bir yardım” diyor. Mezun olduktan sonra memleketine dönmeyi ve orada sanatın tohumlarını atmayı planlıyor.

Antik çağlarda, Thangka sanatı bir ailede babadan oğula veya bir ustadan çırağına aktarılırdı, ancak yalnızca erkeklere özeldi. O günlerde kadınların çok az hakkı veya fırsatı vardı ve sıradan insanların eğitime erişimi yoktu. Tüm bunlar, Xizang’ın 1950’lerde demokratik bir reform geçirmesinden sonra değişti. Bugün, bölgede sanatı öğreten birçok okul var ve kadın öğrencilerin yüzdesi artıyor.

Degyi, TAT’taki bu öğrencilerden biridir. Sağlık nedenleriyle üniversite eğitimini yarıda bıraktıktan sonra, resim tutkusuna geri dönmeye karar verdi. TAT’taki programa kabul edildi. Planı, mezun olduktan sonra sanat öğretmeni olmaktır.

Yetenek eğitimi, geleneksel sanatların devamlılığı ve gelişimi için kritik öneme sahiptir. Gençleri bu mesleğe girmeye teşvik etmek için, son birkaç yıldır üniversite programlarıyla birlikte daha fazla Thangka okulu ve stüdyosu kuruldu ve bunların çoğu cazip teşvikler sunuyor. Goinqogyai, “Akademimiz öğrencilerimize öğrenim ücreti indirimi veya muafiyeti ve ücretsiz pigmentler sunuyor. Sanattaki temelleri ne olursa olsun, (Thangka) öğrenmek için güçlü bir istek duyan herkes başvurabilir” diye açıklıyor.

Politika Desteği

Kamuoyunun Thangka’ya olan ilgisi, özellikle ulusal somut olmayan kültürel miras olarak adlandırıldıktan sonra, son birkaç yılda belirgin şekilde arttı. Bu kadim sanat formunu daha iyi korumak ve tanıtmak için Xizang bir dizi politika ve önlem benimsedi. Yerel hükümetten gelen bu destek, Mechong Norbuthe Shidar’ı 2012’de TAT’ı kurmaya teşvik etti. Orada, nesillerdir ailesinden aktarılan uzmanlığı, öğrenmek isteyen herkesle paylaşarak yeni bir Thangka sanatçısı nesli yarattı.

Şimdi TAT’ta 12 tam zamanlı ve sözleşmeli öğretmen ve 60’tan fazla öğrenci bulunuyor.  Müfredatı resim sanatının yanı sıra sanat teorisi, tarih, Tibet freskleri ve fırça kalem ve tuval yapımı gibi konuları da kapsıyor. Belirli bir öğrenme döneminden sonra öğrencilere sanat eserlerini sergilerde sergileme veya antik duvar resimlerinin restorasyonuna katılma fırsatı sunuyor. Son 10 yılda TAT’tan 300’den fazla Thangka sanatçısı mezun olmuştur.

Somut olmayan kültürel mirasa ilişkin kanunun uygulanması ve destekleyici tedbirlerin benimsenmesi iyi oldu. Xizang, genç kültürel mirasçıları yetiştirerek, Thangka resminin yenilikçi bir şekilde geliştirilmesini sağlayıp, bu kadim sanat biçimine yeni bir canlılık kazandırdı.