TİBET’İN ZHAM KENTİ SINIR TİCARETİYLE BÜYÜYOR

Tibet Özerk Bölgesi’nde Çin-Nepal sınırına yakın küçük bir kent olan Zham’a gitmek hiç kolay değil. Kent bir vadide kurulu ve buraya gitmek isteyenlerin saatlerce dönemeçli bir dağ yolunda ilerlemesi gerekiyor.

(CHINA TODAY TÜRKİYE)— Yol iyi inşa edilmiş ama dar ve çoğunlukla kapasitesinin üzerinde araca ev sahipliği yapıyor. Kamyonlar, turist otobüsleri, arazi araçları ve otomobiller trafiği neredeyse durma noktasına getiriyor. Şehre yaklaştıkça durum daha da kötüleşiyor. Son aşamada diğer şeritte biriken park etmiş kamyonlardan ötürü artık yol tek şeride düşüyor. Plakalarına şöyle bir baktığınızda çoğunun Nepalli olduğunu görüyorsunuz.

Trafik sıkışıklığı ve egzotik Nepal kamyonları, Nepal’in başkenti Katmandu’dan sadece 100 kilometre uzaklıktaki Zham’ın gizemli havasına eklemleniyor. Her gün daha gümrük kapıları açılmadan, iki tarafta da uzun sıralar oluyor; turistler, iş insanları ve yöre sakinleri sabırla bekliyor.

Nepal’le irtibatı 50 metre uzunluğunda bir köprüyle sağlanan kent, Çin’le Güney Asya’yı birbirine bağlayan en büyük sınır kapısı ve Çin-Nepal alışverişinin başlıca mecrası. Her ay Zham’dan yaklaşık 10 bin kişi Çin’e giriş ya da Çin’den çıkış yapıyor.

Çin’in Hunan eyaletinden sırt çantalı bir gezgin olan Li Yang, seyahatini temmuz ortasında Nepal’de sonlandırdı. Nepal’a Tibet’i ziyaret ettikten sonra gitti. “Nepal’e Zham’dan giriş yapmak yolcular için uygun bir seçenek” diyor.

3 BİN KİŞİLİK KENT

Sınırdaki konumu sayesinde 3 bin kişilik bu kent, uzak bir dağ kasabasından hızla gelişen bir sınır ticareti ve turizm merkezine dönüştü. Tepelerle çevrili kentin yamaçlarında modern binalarla eski tarz ahşap yapılar iç içe. Küçük kentin tek bir ana caddesi bulunuyor ama burası da gayet hareketli. Cadde boyunca sıralanan mağaza ve restoranlar, yıldızı parlayan bir turizm bölgesinin tipik manzarasını oluşturuyor.

Mağazalarda satılan malların çoğu Nepal’den gelmiş el sanatları ürünleri ama Nepalli iş insanlarının başka ülkelerden ithal ettiği parfüm ve şaraplar da bulunuyor. Bu ürünler, Zham’da diğer bölgelerden daha ucuza satılıyor, bu da alışverişçileri kente çekiyor.

“Çinli müşterilere Nepal ürünlerinden başka ülkelerden ithal edilmiş yabancı mallara kadar her şeyi satıyoruz” diyen Nepalli tüccar Chiring Sherpa, ülkesine dönerken de yanında Çin malı giysiler götürüyor: “Bu kıyafetler ucuz ve kaliteli; bizim memlekette çok tutuluyor.” Yakındaki bir sınır marketi, Çin ürünleri satın almak isteyen Nepalli alışverişçiler için bir cazibe merkezi. “Genelde elektrikli aletler, yatak takımları ve giysi satıyoruz” diyor marketin sahibi Zhu Yundi, “Bizim ürünlerimizin avantajı fiyatlarının düşük olması”.

Yerel bir yetkili olan Gesang’ın verdiği bilgiye göre, Zham’da sınır ticareti hızla büyüdü. 2014’ün ilk üç ayında sınır kapısının ticaret hacmi geçen yıla göre yüzde 3.4 artarak 280 milyon ABD Doları’na ulaştı. Zham Sınır Kapısı, 48 yıl önce açıldığında yıllık ticaret hacmi 317 ABD Doları’ydı. 1994’te 30 milyona yükselen bu rakam o günden bu yana her yıl ortalama 10 milyon ABD Doları arttı. 2013’te ise Zham Kapısı’nın ticaret hacmi olağanüstü bir artış sergileyerek 2.04 milyar ABD Doları’na ulaştı.

HALK GELECEKTEN UMUTLU

Gesang, ticaretin yüzde 99’unun Çin malları ihracatından oluştuğunu söylüyor. Bu ürünler sadece Nepal’e değil, Hindistan ve diğer Güney Asya ülkelerine de gönderiliyor. “Çin’de üretilen cep telefonu gibi elektronik eşyalar, ihraç edilen ürünlerin büyük bir bölümünü oluşturuyor. Geri kalanı da giysi ve yatak takımları” diyor Gesang.

Gesang bölgede artan sınır ticareti ve gelişen turizmin trafik sıkışıklığını kent için ciddi bir sorun haline getirdiğini kabul ediyor ve “Artan araçların ihtiyaçlarını karşılamak için sınır kapısı yakınlarında yeni bir park alanı inşa ettik” diyor.

Heyelan riski de bölge sakinlerini ve ziyaretçileri korkutuyor. Yerel yönetim bunları engellemek ya da en azından azaltmak için bir plan hazırlıyor. “Kentimizin jeolojik yapısını incelemek üzere Çin Bilimler Akademisi’nden uzmanlar çağırdık. Araştırma sonuçları büyük ölçekli heyelanların önlenebileceğini ya da kontrol edilebileceğini gösteriyor” diyen Gesang bundan sonra yapılacakları şöyle anlatıyor: “Merkezi yönetim, heyelan kontrol programı çerçevesinde alınacak somut önlemler için 3 milyar yuanlık (476 milyon ABD Doları) bir ödenek tahsis etti. Projeye önümüzdeki aylarda başlanacak.” Gesang umutlu; “Daha emniyetli doğa şartları ve daha iyi bir trafik, Zham’a gelen ziyaretçi ve iş insanı sayısını artırarak kentin refahına büyük katkıda bulunacak” diyor.