Xiamen’in 20 Yıllık Ekolojik Dönüşümünün Ardından…

Xiamen’in son 20 yıldır ekolojik korumaya yönelik yaptığı çalışmalar, şehrin güzel ve temiz bir şehir olmasına yardımcı oldu. Yukarıdaki görselde, 26 Kasım 2024’te, bir kara kuğu sürüsü, yuva dedikleri yer olan Fujian Eyaletine bağlı Xiamen’deki Wuyuan Körfezi Sulak Alan Parkı’nın etrafında yüzüyor.

ZACHARY G. LUNDQUIST /CHINA TODAY —Yıllar önce Çin’in güneydoğusundaki Fujian Eyaletindeki Xiamen şehrine seyahat etme fırsatım oldu. Ne yazık ki acelem olduğu için şehrin tamamını görme şansım olmadı. Xiamen’le ilgili hatırladığım tek şey hoş iklimi ve unutulmaz güzelliğiydi. Bir daha fırsat bulup burayı tekrar ziyaret edeceğimi biliyordum. Bu şehre tekrar dönebilmem yirmi yıl sürdü. Havaalanından çıktıktan sonra yaşlandığımı, Xiamen’in ise giderek gençleştiğini ve canlandığını fark ettim. Bu şehre bu canlılığı tam olarak ne vermişti?

Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Xiamen’in ada tabanlı kalkınmadan körfez tabanlı kalkınmaya dönüşümünün planını bizzat kendisi çizdi. Bir dönem Xiamen’in başkan yardımcısı ve ardından Fujian valisiydi. Xiamen, körfez alanlarının kapsamlı yönetimini üst üste gerçekleştirdi ve ekolojik restorasyon uyguladı. Etrafında güzel bir körfez alanı yarattı ve kentsel yapı alanı 2002’de 94 kilometrekareden 2021’de 405 kilometrekareye çıktı. Xiamen’in adalar arası kalkınma stratejisi, şehrin mekânsal çerçevesini genişletti.

Xiamen Adası ile Xiamen anakarası arasındaki mesafeyi kısaltarak “yarım saatlik yaşam çemberini” gerçeğe dönüştürdü. Xiamen’in ders niteliğindeki önemli deneyimlerinden biri, şehrin yükselen yeni binalarının üzerindeki gökyüzünü mavi ve pussuz tutmayı, sularını kirlilikten korumayı nasıl başardığını öğrenmektir.

Yundang Gölü’nün Restorasyonu

Okyanusun Xiamen Adası’na aktığı bir iç koy olan Yundang Gölü, Xiamen’in ekolojik bir medeniyetin erken keşfi için önemli bir modeldir. 1970’lerde ve 1980’lerde gölü çevrelemek için setler inşa edildi. Çevredeki alanlardan gelen çöplerin deposu haline gelerek ciddi kirliliğe neden oldu ve sakinlerin hayatlarını etkiledi. Xi, gölün restorasyonunu bizzat denetledi, kanalizasyonun durdurulması, çamurun temizlenmesi ve setlerin inşa edilmesi, su kütlelerinin canlandırılması ve çevrenin güzelleştirilmesi için talimatlar verdi.

Xiamen, 30 yılı aşkın bir süredir Yundang Gölü’nün kapsamlı yönetimini başlangıç ​​noktası olarak almış. Kaynak kontrolüne bağlı kalmış, deniz ekolojik koruma sürecinde kontrol noktalarını ileriye taşımaya devam etmiş. Nehir havzası yönetimini, kentsel ve kırsal atık su arıtımını ve deniz deşarj çıkışlarını denetlemeyi teşvik etti. Ayrıca kentsel atık su arıtma kapasitesini genişletmiş ve denizde yüzen çöp yönetimi için sağlam bir “deniz sanitasyonu” mekanizması kurdu. Karada bulunan kirleticileri kaynakta kontrol altına alınıp, azaltıldı ve sağlam bir deniz ekolojik koruma bariyeri inşa edildi. Ülkedeki ilk kapsamlı deniz kolluk kuvvetleri ekibini kurmuş ve denizde ortak kolluk kuvvetleri için bir mekanizma kuruldu.

Gölün kuzeyinde Xiamen Belediye Halk Hükümeti binası ve Xiamen Halk Sarayı yer aldığından, göl adasının ana gövdesi olan Bailuzhou Parkı, Xiamen’de düzenlenen çeşitli kitlesel kültürel etkinliklere (örneğin Xiamen Fener Festivali) ev sahipliği yapıyor. Yundang Gölü de politik ve kültürel bir merkez haline geldi.

Mülklerin Değeri Arttı

Yundang Gölü Koruma Merkezi’nde mühendis olan Zhong Pengze’ye göre, göl şehrin çekirdek kentsel alanındaki en önemli taşkın kontrolü ve drenaj suyu alanı olarak başka bir kimliğe sahip. Yundang Gölü, Xiamen Adası’nın kara alanının yüzde 30’unun yağmur sularını ve suyunu taşıyor. Bir sağanak yağmur vurduğunda, Yundang Gölü “park manzara su kütlesi” modundan “taşkın önleme ve felaket azaltma” moduna geçecek ve Xiamen’in ana kentsel alanının taşkın önleme güvenliği karşılığında geçici olarak “görünümünden” ve “sağlığından” vazgeçecek.

Zhong, China Today’e 20 yıl önce Yundang Gölü’nün karşı karşıya olduğu ciddi kanalizasyon sorunları nedeniyle çevresinde çok az yerleşim yeri veya ofis binası olduğunu söyledi. Ancak ekolojik ortamı restore edildikten sonra çevredeki ekonomide çarpıcı değişiklikler görüldü ve bunun sonucunda daha fazla işletme buraya taşındı. Göl çevresindeki mülklerin değeri de arttı. Günümüzde insanlar Bailuzhou Parkı’nda ve Yundang Gölü çevresinde dolaşmayı, hafif esintide dalgalanan berrak suya ve çevredeki yeşilliğe bakmanın keyfini çıkarmayı seviyor.

2017’de Xiamen’de düzenlenen BRICS Liderler Toplantısı sırasında Başkan Xi, Yundang Gölü kompleksinin bir parçası olan Yundang Akademisi’nde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ikili bir görüşme yapmayı seçti. Xi, Xiamen’i “insanların ve doğanın uyum içinde bir arada yaşadığı güzel bir ekolojik bahçe şehri” olarak övdü.

Kentsel Atıksu Arıtımı

Xiamen Belediye Gaoqi Su Arıtma Tesisi, Xiamen hükümetinin atık su arıtma tesislerinin çatılarını nasıl güzel parklara dönüştürdüğünün bir örneğidir. Tesis, aynı zamanda onu işleten Fujian Xiamen Belediye Su Çevre Şirketi tarafından 2020 yılında inşa edildi. Gelişmiş arıtma süreci günde 200.000 metreküp kentsel atığı işliyor ve 7/24 çalışıyor. Şirketin şu anda Xiamen’de 16 kanalizasyon arıtma tesisi var. Xiamen Gaoqi Uluslararası Havaalanı yakınındaki ana tesiste yürümek hoş bir sürpriz. Bina geniş ve iyi aydınlatılmış, yarı yeraltı kanalizasyon arıtma tesisleri var, ancak havada kötü koku yok. Uzun vadeli plan, günlük 500.000 metreküp kanalizasyon arıtma kapasitesine ulaşmak.

Dört arıtma tesisinin çatısı, şehrin harika manzaralarına sahip çatı parklarına dönüştürüldü. Tesis müdürü Fang Shipan’a göre, tesisler tesis tarafından arıtılmış ve deşarj standartlarını karşılayan geri kazanılmış suyla sulanıyor. Ziyaretçiler ana tesisin çatı parkından bir tarafta Gaoqi Uluslararası Havaalanı’nı, diğer tarafta okyanusu görebiliyor. Fang, tadilatlar nedeniyle geçici olarak kapalı olan çatı parkının yakında halka açılacağını söyledi.

Deniz Kıyısı Ekolojisi Yeniden Sağlandı

Xiamen’in ekolojik restorasyon ve korumadaki başarıları arasında mangrov ormanlarının restorasyonu, yetiştirilmesi ve korunması da yer alıyor. Mangrovlar, karbon sekestrasyonu ve depolanması, karbon ve alkalinite çıktısı, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi ve kıyı koruması gibi birçok hizmet sağlayan kıyı ekosistemleridir. Mangrovlar “denizdeki ormanlar” ve “okyanusun yeşil akciğerleri” olarak adlandırılıyor. Mangrov ekosisteminin hızla bozulması, tayfun gibi deniz felaketleriyle birleşince, Xiamen deniz bölgesinin ekolojik ortamını ve kıyının ekonomik gelişimini ciddi şekilde etkilemiştir. Veriler, 2001 ile 2010 yılları arasında Tong’an Körfezi’nde yılda ortalama 2,5 kez kırmızı gelgitler meydana geldiğini gösteriyor.

Xiatanwei Mangrov Parkı, kıyı ekolojik restorasyonu ve afet azaltma arasındaki sinerjinin Çin’deki örnek örneklerinden biri olarak duruyor. Tongan Körfezi’nin çekirdek bölgesinde, Xiang’an Bölgesi, Xiamen Şehri’nde yer alıyor. Toplam planlama alanı 4,04 milyon metrekareye ulaşıyor. Tamamlandıktan sonra, yaklaşık 850.000 metrekare mangrov, eğlence amaçlı yürüyüş yolları ve dört tekne iskelesi ile dikilecek. Tamamlandığında, Fujian’daki en büyük mangrov ekolojik parkı olacak. Deniz ekolojik ortamını iyileştirirken ve çevre korumasını güçlendirirken, aynı zamanda önemli sosyal ve ekonomik faydalar da sağlamıştır.

On yıldan fazla bir süre önce, Xiatanwei atıklarla dolu bir çöplüktü. Islah ve düzensiz su ürünleri yetiştirme faaliyetleri nedeniyle, körfez bölgesi ciddi deniz suyu kirliliğine sahip kaotik bir karmaşaydı. Bu da yerel mangrov ormanlarının ciddi şekilde hasar görmesine yol açtı.

Daha sonra 2005’te Xiamen yeril yönetimi mangrov ekolojik restorasyonu yapmaya başladı. Bir değişiklik yapmak için Xiamen, mangrov ormanlarını restore etmek için bir dizi proje uyguladı. Çin Mühendislik Akademisi’nden bir akademisyen, Xiamen Üniversitesi’nde profesör olan ve “Çin mangrovlarının babası” olarak bilinen Lin Peng liderliğindeki bir araştırma ekibini davet etti. 6,67 hektarlık deneysel orman yetiştirip ağaç diktiler.

2010’dan beri Xiatanwei’deki mangrov alanı 85 hektara ulaşarak tayfun ve fırtına dalgaları gibi doğal afetlere karşı doğal ekolojik bariyer görevi gören bir “yeşil tampon bölge” oluşturdu. İstatistikler, Xiatanwei’de kuş ve hayvan türlerinin sayısında da önemli bir artış gözlemlendiğini ve kuş çeşitliliğinin artık 60 ila 70 türe ulaştığını gösteriyor. Parktaki yürüyüş yolları ve köprüler boyunca yürüyen ziyaretçiler, mangrovlar arasında dolaşan beyaz turnaları ve gelgit sırasında çamura girip çıkan çamur zıpzıpları ve yengeçler gibi çeşitli deniz canlılarını görebiliyor.

Güzel bir dönüşüm elde etmek uzun zaman alıyor. Günümüzde, Xiatanwei Mangrov Parkı, çevre koruma, bilimsel araştırma, bilim eğitimi tanıtımı ve rekreasyonu birleştiren bir kentsel üsse dönüştürüldü. Xiamen’in yüksek değerli, yüksek kaliteli, uluslararası ve modern bahçe şehrine yeni bir isim kartı eklendi.

Xiamen, ekolojik çevreyi korurken halkının mutluluğunu ve refahını iyileştirdi ve turistleri çekmek için cazibesini artırdı. 2023 yılında, Xiamen’in kentsel alanlarındaki özel olmayan birimlerdeki çalışanların ortalama yıllık maaşı, bir önceki yıla göre yüzde 1,2’lik artışla 123.081 RMB idi. Rakamın arkasında yaşam kalitesinin iyileştirilmesi ve insanların mutluluğunun artırılması var. Xiamen’i ziyaret eden her arkadaş ayrılmaya isteksiz olacaktır.

Xiamen son 20 yılda her açıdan değişti. Hızlı ekonomik kalkınmadan kentsel genişlemeye, çevresel iyileştirmeden sosyal girişimlerin ilerlemesine kadar, benzersiz cazibesi ve canlılığıyla Çin’in güneydoğu kıyısında parlayan bir inci haline geliyor. Güzel ve çeşitli ekolojik medeniyetini bir kez daha takdir etmek için Xiamen’e yapacağım bir sonraki seyahati sabırsızlıkla bekliyorum. Umarım bir 20 yıl daha beklemek zorunda kalmam.