Karslı Vedat Akçayöz, doğduğu topraklara ilişkin derinlemesine araştırmalar yapan biri. Kars Kültür ve Sanat Derneği Başkanlığını yürüten Akçayöz’ün, ödüllü birçok belgeselinin yanı sıra, yazdığı 5 kitabı da var. Akçayöz yeni hedefini ise şöyle özetliyor: “Bu yıl, Ani Antik Kenti’ni UNESCO’nun Asıl Listesi’ne sokmaya odaklandım, tüm amacım budur!”…

SERKA’nın Sarıkamış’ta gerçekleştirilen Turizm Çalıştayına katılan TUYED yönetimine bilgi veren Akçayöz, Ani Antik Kenti ile ilgili yapılan araştırmaların yetersiz olduğunu hatırlattıktan sonra şunları söyledi: “Ani ile ilgili olarak 15 yıldır çalışıyorum. Geçen hafta dünyaca ünlü Lonely Planet  yetkilileri geldi, Ani’nin yer altını gezdirdim. Onlarla birlikte Trekking ve Atlı Gezi Rotalarını belirledik. Tüm keşiflerimi Kars müze müdürlüğünde çalışan arkeolog ve sanat tarihçileriyle resmi olarak paylaşıyorum. Yeni keşfettiğim bölgeleri Kültür Bakanlığı yeni sit sahaları olarak onayladı.” Ani’nin altında binlerce mağara var Ani’nin altındaki mağaralarla ilgili doğru kaynaklara bakmak yerine, yabancı kaynaklardan ‘kopyala yapıştır’ mantığıyla kitaplar yapıldığı, bu kitaplardan da gerçek olmayan haberler yapıldığına dikkat çeken Akçayöz, şöyle konuştu:

“Yabancı kaynaklar yeterli değil”

Ani’yi anlamak için yabancı kaynakların okunması, yetersiz kalır. Yabancı kaynak  kitapların tümü Ani’nin sadece küçük bir bölümünü inceleyip araştırmış. Ben ise Ani’nin bilinmeyen yüzünün yüzde 80’ine yakınını inceledim. Bu araştırmayı 15 yıldır maddi destek almadan yürütüyorum. Ben arazide gezerek kaynakların doğruluğunu ölçüp araştırıyorum. Bölgede 19 tane güvercinlik ve 830 civarında mağara bulunuyor. Değirmendere’yi de katarsak mağara sayısı 1500’ü aşıyor. Elimde bunlara ilişkin bilgi ve belgeler var.” Ani’nin altında bulunan mağaralarla ilgili bir birinden ilginç anılar yaşadığını belirten Akçayöz, bunlardan birini şöyle özetledi: “Ani’nin altındaki Giden Gelmez Mağarası çok tehlikeli olduğundan araştırmacı D. Kipşhidze 1915’te sadece 83 metre derine, Roberto Bixio ise 2004’te 93 metreye kadar inebildi. Yazdıkları kitaplarda da ‘buradan çıkmak imkansız’ satırlarına yer verdiler. Ben yabancıların gidemediği Giden Gelmez tünelinin en uç noktasında 130 metreye kadar gidip ölçüm yaptım. Üstelik video ve fotoğraf da çekerek hem kimsenin gidemediği yerlere gittim hem de bunları belgeleyip Ani’nin bilinmeyen öteki yüzünü gün ışığına çıkardım.”

Ani’nin bu yıl UNESCO Asıl Listesi’ne girmesi için biri Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın diğeri kendisinin hazırladığı olmak üzere iki dosya bulunduğunu belirten Akçayöz bu yılki hedefini şöyle özetledi: “Bakanlık dosyasında Ani’nin üstünü, ben de yeraltı ve çevresini anlatıyorum. Bu dosyalar birbirini tamamlıyor. osyalar, Ani’nin üstü, yeraltı ve çevresini anlatıyor. Birbirini tamamlayan bu iki dosya şimdi ICOMOS’ta. Bu çalışmalar kabul edilince, Kars’ın potansiyelini ikiye katlayacağına inanıyorum. Bu yüzden tem amacım Ani’yi UNESCO’nun Asıl Listesi’ne sokmaktır.  Temmuz ayında UNESCO’nun İstanbul’da gerçekleştirilecek toplantısında bir fotoğraf sergisi açacağım. Bu yılın sonunda Ani’nin bilinmeyen yönlerini anlatan 400 sayfalık kitabın okuyucuyla buluşacak. Bu yıl ayrıca konuyla ilgili belgesel bir film çekmeyi de planlıyorum.”