Çin’de uzun süreli hemşirelik bakımına ihtiyaç duyan yaşlılar için devlet tarafından sübvanse edilen bir sigorta programı bulunuyor. Beijing’in Shijingshan bölgesinde deneme amaçlı uygulamaya konmasından bu yana program büyük takdir topluyor.

(MA LI-CHINA TODAY TÜRKİYE) –Programla ciddi bedensel engelleri olan yaşlıların günlük bakım faturalarının büyük bir bölümünü sigorta karşılıyor.  Pilot program, yavaş yavaş yerel yönetimin sigorta hizmetleri sağlama yeteneklerine bağlı olarak, zihinsel engelli sakinleri kapsayacak şekilde genişletilecek.

Sigorta programının başarılı bir şekilde uygulanmasının arkasında, bağımsız yaşama yeteneği olmayan yaşlıların uzun süreli bakımına uygun maliyetli bir çözüm bulmaya çalışan bir siyasi danışman var. Bu kişi, Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı (ÇHSDK) Ulusal Komitesi üyesi Sun Jie. Kendisi aynı zamanda Uluslararası İşletme ve Ekonomi Üniversitesi’ne bağlı sigortacılık fakültesinin dekan yardımcısı.

Nisan 2012’de Sun, o zamanki Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen uzun süreli bakım sigortası konulu bir seminere davet edildi. Toplantıda bir kaç uzman, hızla yaşlanan nüfusun uzun süreli bakımı için bir kamu sigortası sistemi kurulmasını önerdi. Ancak bu program için gerekli kaynakların yaratılmasına dair sorunları göz ardı ettiler.

Sun, günlük eğitim ve araştırma deneyimiyle uzun süreli bakım sigortası hakkında derinlemesine bilgi edinmişti: “Bu, sosyal güvenlik işlevlerine sahip bir sigorta ürünü, ancak Çin bunu sosyal güvenlik sisteminin bir parçası yapmaya hazır değildi. O zamanlar daha akıllıca bir hareket, ticari sigorta şirketlerini bu tür ürünler sunmaya teşvik etmek ve sigortayı da çalışan nüfusun sosyal yardım paketine dahil etmekti.”

Uzun süreli bakım sigortası ürünleri, gelişmiş ülkelerde gayet yaygın ve iyi işliyor. Bu ürünler, ulusal temel hayat sigortasının karşı karşıya olduğu baskı ve risklerin dağıtılıp, aktarılmasında, çalışma ilişkilerinin istikrara kavuşturulmasında kullanılıyor. Emeklilerin yaşam standartlarının iyileştirilmesinde, mali hizmet sektörü ve sermaye piyasasının gelişiminin desteklenmesinde de önemli roller üstleniyor. Uluslararası alanda, uzun süreli hemşirelik bakımına ihtiyaç duyan yaşlıları sigorta programlarına dahil etmek için iki temel kamu modeli bulunuyor. İlki, bu grubu sosyal güvenlik sistemine dahil eden Almanya ve Japonya tarafından benimsenmiş model. Özel sigorta şirketlerini bu tür gruplar için sigorta ürünleri geliştirmeye teşvik eden ABD ise ikinci modeli temsil ediyor. Sun Jie, “O zamanlar ne bu sigortayı temel sosyal güvenlik sistemine dahil etmek ne de özel sigorta şirketlerinin yeni bir sigorta ürünü türü geliştirmesine imkan tanımak gerçekçi çözümler değildi” diyor.

HERKESE EŞİT SOSYAL GÜVENLİK

“Toplantıda söylenenlere pratik nedenlerle karşı çıktım” diyen Sun’a göre öncelikle bu sigorta programının evrensel mi yoksa seçici mi olması gerektiğine karar vermek zordu: “Evrensel olsaydı, kentsel ve kırsal sakinlerin ödeme kapasitesindeki büyük fark nasıl ele alınacaktı? Yoksulların katkı payını kim ödemeliydi? Farklı sağlık koşullarına sahip kişilerin ihtiyaçları nasıl karşılanmalıydı? Sigortanın yalnızca şehirli çalışanları kapsaması halinde de bu, sosyal güvenliği herkesin eşit erişilebileceği bir sistem haline getirme hedefine aykırı olurdu.”

İkinci olarak, finansman kaynağına ve katkı oranına karar vermek zordu. Sun, uzun süreli bakım sigortası için bir sistem kurmanın anahtarının finansman olduğuna dikkat çekiyor. “Şu anda Çin’deki işletmeler, çalışanlarının çeşitli sigorta programları için ödeme yapıyor—hayat sigortası, sağlık sigortası, işsizlik sigortası, iş kazası sigortası ve doğum sigortası. Ayrıca, çalışanların konut sağlama fonuna ve yıllık ödemelerine de katkıda bulunuyorlar. Tüm bu katkılar, işverenlerin çalışanlarına ödediği toplam ücretin yüzde 40’ından fazlasını oluşturuyor. Bu nedenle, işletmenin ek bir sigorta programının maliyetini karşılaması zor olabilir.”

Üçüncü olarak, yararlanıcıların uygunluğunu belirlemek zordu. “Emeklilik sigortası gibi 60 yaşını dolduran herkese geri ödeme mi teklif edilmeli yoksa sistem sigortalının gerçek ihtiyaçlarına mı dayanmalı? İkincisi seçilirse, kriterler ne olmalı?” diyen Sun, böyle bir sigorta programı kurulmadan önce tüm bu sorunların çözülmüş olması gerektiğini sözlerine ekliyor.

Sun, “Bu seminerden sonra böyle bir sigortanın mümkün olan en kısa sürede nasıl hayata geçirilebileceği ve buna uzmanlığımla nasıl katkıda bulunabileceğim üzerine kafa yormaya başladım” diyor.

ÜÇ KEZ TEKRARLANAN ÖNERİ

Sun Jie, 2013 yılında ÇHSDK’nin 12. Ulusal Komitesi üyeliğine seçildi ve yıllık olarak düzenlenen ‘iki oturum’da, yaşlıları hedefleyen uzun süreli bakım sigortası programlarını vergi teşvikleriyle destekleme önerisini sundu. İki oturum, Çin’in en üst yasama organı Ulusal Halk Kongresi ve en üst düzey siyasi danışma organı ÇHSDK Ulusal Komitesi’nin yıllık toplantılarına verilen ad. Aynı yılın temmuz ayında Çin Sigorta Düzenleme Komisyonu’ndan teklifine bir yanıt alan Sun, “Bu bana umut verdi” diyor.

Sun, iki yıl sonra teklifini daha da geliştirerek bir kez daha iki oturumun gündemine getirdi. 3 Temmuz 2015’te Devlet Konseyi’ne bağlı Ulusal Yaşlanma Komitesi’nden bir yanıt aldı. “Yanıt mektubunda [yetkili makamların] ülkenin sağlık sigortası sistemini daha da iyileştireceği, temel sağlık sigortası planının kapsamını genişleteceği ve yaşlıları hedef alan uzun vadeli bakım sigortası çalışmalarına daha fazla enerji ayıracağı belirtiliyordu” diyen Sun, yanıt mektubundan konunun en üst düzeydeki politika yapıcıların ilgisini çektiğini biliyordu. Sun, “Uzun süreli bakım sigortasının başlatılması, fiziksel zorluklar yaşayan yüz milyonlarca insana fayda sağlayacak” diyor.

Sun, sıcağı sıcağına, teklifini yeniledi ve 2016’daki iki oturumda bir kez daha gündeme getirdi: “Bu kez Sivil İşler Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve merkezi sağlık otoritesi ile görüştükten sonra önerim hakkında görüş bildiren İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yanıtlandım. Çeşitli işlevsel bölümlerin gündeminde olduğu için böyle bir programın gerçeğe dönüşeceğini biliyordum.” İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yanıtında, öncelikle pilot programların uygulanabileceğini ve böyle bir sigorta sisteminin başlatılmasında yurt içi ve yurt dışındaki deneyimlerden yararlanılabileceğini söyledi.

Bir kaç gün sonra, İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, uzun süreli bakım sigortası pilot programlarına dair ana esasları içeren bir metin yayımladı.

DEĞİŞMEYEN AMAÇ İÇİN YENİLENEN KARARLILIK

Sun’ın siyasi danışman olarak gösterdiği özen, 2018’de ÇHSDK’nin 13. Ulusal Komitesi’ne yeniden seçilmesini sağladı. Sun, “Yeni dönemde odak noktam, pilot programların ülke genelinde yaygınlaştırılmasına kaydı” diyor. 2019’daki iki oturumda yaptığı öneri, uzun vadeli bakım sigortasının istikrarlı ve sürdürülebilir finansmanı için bir mekanizma oluşturulmasına ilişkindi. Ulusal Sağlık Hizmetleri Güvenliği İdaresi, Maliye Bakanlığı ve İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verdiği ortaklaşa yanıta göre, haziran ayı sonu itibarıyla 15 şehir ve iki eyaletteki pilot programların kapsadığı insan sayısı 88.54 milyona ulaşmıştı; 426 bin kişinin günlük bakım masrafları program tarafından karşılanmıştı ve kişi başına düşen yıllık geri ödeme miktarı 9 bin 200 yuana yaklaşmıştı.

Çin hükümeti, 2019 yılı çalışma raporunda pilot programları daha da genişletme sözü verdi. Sun, “Toplamda, uzun vadeli bir bakım sigortası planı uygulayan yaklaşık 50 şehir bulunuyor” diyor.

İstikrarlı finansman, uzun vadeli bakım sigortası planı için hayati öneme sahip ve Sun’ın bir siyasi danışman olarak mevcut çalışmalarının da odak noktasını oluşturuyor. “Programın pilot uygulamasının başlangıcında, her pilot şehrin farklı mali durumu göz önüne alınarak finansmanın muhtelif kaynaklardan sağlanması gerektiğini önerdim” diyen Sun’a göre, yaygın olarak benimsenen bir yaklaşım, temel sağlık sigortası fonunun fazlasını çalışan kent sakinleri için kullanmak ve fona hem işverenler hem de çalışanlar tarafından yapılan katkıyı artırmak. Sun, “Fakat bu finansman yaklaşımındaki temel sorun, uyumsuz katkı ve geri ödeme sorumluluğu” vurgusunu yapıyor.

Uzun süreli bakım sigortasının bir kamu planı olması gerektiğini savunan Sun’ın 2019 önerisine aldığı yanıt fon toplama mekanizmasına ilişkin bazı seçenekler içeriyordu. Birinci seçenek, mevcut temel sağlık sigortası programından bağımsız olarak yürütülen tamamen yeni bir plan oluşturmak. İkinci seçenek, işverenleri ve bireyleri finansmanın ana kaynakları haline getirmek. Yanıta göre, finansmana yönelik devlet desteğinin ekonomik kalkınma düzeyini esas alması gerekiyor.

“14. Beş Yıllık Plan’a (2020-2025) uzun vadeli bir bakım sigortası sisteminin getirilmesi dahil edildi ve 2025 yılına kadar planın kapsamının tüm nüfusu kapsayacak şekilde genişletileceğine inanıyorum. O zamana kadar, sadece 60 yaş üstü insanlar değil, aynı zamanda tüm engelliler de programdan yararlanacak” diyor Sun.