Linyi’de Nehir ve Dağlardan Fazlası Var…

Shandong eyaleti nin yüzölçümü ve nüfus itibarıyla en büyük şehri Linyi, Çince’de “Yi Nehri kenarında” anlamına geliyor. Yi Nehri ile Mengshan Dağı’nın haşmetli ruhlarını taşıyan kadim kent,  doğal güzellikleri, geleneksel ile modern kültürün aynı anda solunabildiği bir havaya sahip.

Çin’de birçok şehirde bulundum. Şüphesiz güneydeki şehirler modern. Ama bence derinlikten  yoksun. Kuzeyde ise durum tam tersi, diyor tanınmış akademisyen, yazar ve yorumcu  Yu Dan ve ekliyor: “Shandong eyaletine bağlı Linyi ise bu kurala bir istisna oluşturuyor. Şehir, güneyin modernliğini ve kuzeyin vakar duygusunu devralmış.”

Yi Nehri, şehrin 2 bin 400 yıl geriye giden tarihinde hep önemli bir rol oynamış. Nehrin kendisi 300  kilometre uzunluğunda. Denize dökülmeden önce Linyi’de birleşen sekiz kol tarafından besleniyor. Linyi’nin kuzeyinde  ise Mengshan Dağı yükseliyor. Bölge coğrafyasının bu iki azametli unsuru Linyi halkının  zihninde hep daha fazla öncelik için yarışmıştır; şehre Yimeng, yani “Yi Nehri ve Mengshan Dağı” da denmesinin nedeni bundan kaynaklanır.

Nehrin yarattığı bir şehir

Linyi uzak bölgelere  Yi Nehri ile bağlanıyor. Güneydeki Jiangsu eyaleti ve kuzeydeki Hebei eyaletine kısa bir nehir yolculuğuyla ulaşabiliyorsunuz.  Nehir kaynaklı bağlantılar, şehrin gerek güneydeki gerek kuzeydeki bölgesel kültürlerden etkilenmesini sağlamış.

Modernlik kendini Çin’e dayattıkça nehirlerin yerini yollar almış olabilir ama Linyi’nin bağdaştırıcı kültürü bugüne dek ayakta kalmayı başarmış. Çin’deki birçok eski şehirde olduğu gibi, Linyi de kadim Wuyue, Dongyi  ve Qilu medeniyetlerinden aldığı ilhamla kendi kültürünü geliştirmiş. Bölgede sanat ve edebiyatın hızlı yükselişi,  son derece gelişmiş  bir eğitim sisteminin mevcudiyeti, Linyi’nin ülke ta rihine adını altın harflerle yazdıran  çok sayıda alim ve ahlaki rol modeli yetiştirmesini sağlamış.

Bölge, Çin halkının bilincindeki önemini sürdürüyor.  Bugün bile birçok insan için Linyi, vatanseverlik, mücadele  ruhu ve savaş demek. Şehir, bunu büyük ölçüde, ülke genelinde ve eyalet düzeyinde çeşitli kanallar tarafından yayınlanan 42 bölümlük televizyon dizisi Yimeng’e  borçlu. Bu dizi, Linyi halkının önce Japon saldırganlığına karşı, sonra da iç savaş sırasında sergilediği fedakarlığı ve mücadele kararlılığını anlatıyordu.  1930’lar ve 40’larda eyaletteki komünist ordunun karargahı buradaydı  ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin aralarında müteveffa başkan Liu Shaoqi’nin de bulunduğu çok sayıda kurucusu Linyi’de çalıştı ve savaştı.

Görkemli bir tarih

Linyi’yi ziyaret etmeden  önce ben de buranın uzun tarihini bilmiyordum. Şehre gidip bölgenin inanılmaz zenginlikteki kültürel mirasını araştırmaya başladığımda hayrete düştüm. Linyi’nin uzun bir tarihi var ve bu tarihin  büyük bir bölümü şehrin binlerce yıllık kültürel  başarılarının ispatı olarak hala ayakta. Bu kültürel eserlerin en önemlilerinden biri, üzerinde Sun Tzu’nun Savaş Sanatı kitabından orijinal pasajların yazılı olduğu  bambu sapları geliyor. Bunlar, (Sun Tzu’nun soyundan  gelen) Sun Bin’in Savaş Sanatı’yla birlikte, 1972’de Linyi’de  eski bir mezarda yürütülen kazılar sırasında açığa çıkarıldı.

Şehir, ayrıca 4. yüzyılda yaşayan Wang Xizhi ve 8. yüzyılda yaşayan Yan Zhenqing gibi meşhur  kaligrafların  doğduğu yer. Linyi’de doğan önemli insanlar arasında belki de en popüler ve en etkili olanı Zhuge Liang (181-234). Bu devlet adamı, Çin tarihinin en başarılı stratejisti olarak kabul ediliyor.

Linyi’de Konfüçyüsçü  gelenek gayet güçlü; aslına bakarsanız Konfüçyüs’ün kendisi de buradan çok uzak olmayan bir yerde doğdu. Ataya saygı her zaman böl- gede son derece saygın bir erdem olmuş- tur; nitekim Linyi sakinleri, 24 Ataya Saygı Hikayesi adlı klasik esere yedi hikaye ile katkıda bulunmuş bulunuyor. Japon saldırganlığına karşı verilen Direniş Savaşı (1937-1945) ve İç  Savaş (1945-1949) sırasında Linyi, komünistlerin liderliğindeki ordunun kilit kalelerinden biriydi. Linyi devrimcilerden  oluşan koca bir kuşağa ev sahipliği yaptı. İç Savaş sırasında  4.2 milyon olan nüfusunun 1.2 milyonu  o veya bu şekilde Halkın Kurtuluş Ordusu’nu destekledi.

Doğal güzellik ve tarihi miras, Linyi’ye Çin’in turizm hattı üzerinde  sağlam bir yer kazandırıyor. Topluca Yimeng Dağı olarak bilinen inişli çıkışlı sıradağlar, yerel turizmin  yıldızı.  Dağların alçak yamaçları ilkbaharda canlı bir yeşile bürünüyor. Bu  dağlara tırmananlar hemen aşağılarında otlayan koyun ve inek sürülerini görebilir. Dağda geçirilen bir günün ardından  şehre döndüğünüzde  Yi Nehri’nden gelen esinti geceyi serinletiyor ve akşam yemeği için huzurlu bir ortam sağlıyor.

Yimeng Dağı Ulusal Jeoloji Parkı da şehre yakın. Park altı ilçeyi içine alıyor ve birçok nadir jeolojik yapıya ve doğal güzelliğe ev sahipliği yapıyor. Parkın Yishui ilçesi sınırları dahilindeki  kısmında  yer alan yeraltı karst kireç taşı mağaralarına Çin’in kuzeyinde pek rastlanmaz. Bu mağaraların genişliği,  mineral yataklarının çeşitliliği ve miktarı, yeraltı nehirlerinde suyun hızlı akışı… Bütün bunlar Linyi’nin mağara kompleksini  adeta jeolojik bir mucize haline getiriyor. Burada dünyanın en uzun yeraltı nehri bulunuyor. Yushui mağaralarının  bugüne kadar ayakta kalmasını sağlamak için yerel yönetimin çeşitli koruma önlemleri alması gerekmiş. Bölgenin doğası gibi, Linyi’nin kültürü de şehrin mirası ve tarihinin yok olmaması  için uygulanan  yerel politikaların ciddi faydasını görmüş.

Zhisheng Tangquan sıcak kaplıcası

Bu hamlenin önemli bir ayağını geleneksel kültürün modern yaşamlara taşınması oluşturuyor. Bu hedef doğrultusunda yönetim, ulusal televizyonlarda gösterilen kaliteli kültürel dramalar ve müzik prodüksiyonlarına sponsorluk yapmış. Ayrıca şehirde bir kaligrafi kültürü festivali ve Zhuge Liang’ın başarılarını anma festivali düzenleniyor.

Konfüçyüs’ten Seçmeler kitabına göre, Konfüçyüs’ün öğrencilerinden  Zeng Ziyu bir seferinde kendisi için mükemmel bir günü ustasına şöyle anlatır: “İlkbaharın sonları. Kış kıyafetlerinden kurtuluyorum. Yi Nehri’nde  yıkanıyorum ve onu aşkın arkadaşımla birlikte yamaçtan gelen esintiyi hissediyorum. Sonrasında hep birlikte şehre yürüyoruz, yol boyunca şarkılar söyleyerek.” Zeng’in ideal gününü dinleyen Konfüçyüs, “Biliyor musun, seninle aynı fikirdeyim” der. Konfüçyüs çok uzun zaman önce hayata veda etmiş olabilir, Linyi’nin modern gökyüzünü gökdelenler  süslüyor olabilir ama Zeng’in mükemmel günü bence hala geçerliliğini koruyor.-

(Kaynak: Wu Meiling’in China Today Türkiye’deki haberinden özetlendi)