- 10 Haziran 2025
- Yayınlayan: Kerem Kofteoglu
- Kategori: Son Yazılar
Son yıllarda gerçekleştirdiği ekonomik, teknolojik ve yapısal dönüşümlerle küresel ekonominin oyun kurucularından birisi haline gelen Çin’i geçen sene olduğu gibi bu yıl da firmamızdan 4 kişilik bir ekiple 14 Nisan-02 Mayıs 2025 tarihleri arasında ziyaret ettik.
Okan Konyalıoğlu (Askon Demir Çelik Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdür) –Bu yıl farklı olarak bir arkadaşımız turumuza Yeni Delhi/Hindistan’dan başladı ve toplamda 3 hafta boyunca Yeni Delhi, Pekin, Guangzhou, Shenzhen, Nanjing, Xinxiang ve Jinan illerinde fuar ve firma ziyaretlerimizi gerçekleştirdik.
Yeni Delhi’de Hindistan’ın en büyük ev ve yaşam tarzı ürünleri fuarı olan 59. IHGF Delhi Fuarı’nı, Pekin’de 19. Çin Uluslararası Metal İşleme Makine Teknolojileri Fuarı’nı ve Guangzhou’da 137. Canton Fuarı’nın birinci ve ikinci fazları ile yine Guangzhou’da aşağıdaki fuarlar olmak üzere toplam 8 fuarı ziyaret ettik.
• China International Machine Tool Show (CIMT) – Pekin 21–26 Nisan
• Guangzhou Sourcing Fair – Guangzhou 14–17 Nisan
• Automation Fair – Guangzhou 14–17 Nisan
• Jinhan Fair for Home & Gifts – Guangzhou 21–27 Ekim
Ekonomik ve konvansiyonel savaş, çatışma ve gerginliklerle dolu küresel gelişmelerin yine yoğun olduğu bir dönemde icra ettiğimiz bu ziyaretlerimizde, orta ve uzun vadede nasıl bir strateji izlememiz gerektiği üzerine incelemeler ve görüşmeler yaptık. Buralardaki tespitlerimi ve önerilerimi daha gerçekçi bir zemine oturtabilmek amacımla, teknik gözlemlerimizi Çin’in kalkınma modeli, toplum yapısı, insan kaynağı yönetimi ve dijital entegrasyon stratejileri ile yorumlamaya çalıştım.
Geçen sene yine Nisan ayında Çin’e gittiğimde, en son Çin ziyaretimin üzerinden 7 yıl geçmişti ve 7 yıl içinde gerçekleşen değişimi sizlerle yine burada paylaşmıştım. Şimdi bu bir yıl içerisinde neler değişmiş, bizler, yeni dünya düzeninde bunu nasıl okumalıyız, biraz bunlar üzerine tespitlerimi ve değerlendirmelerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.
YİNE İLGİNÇ BİR HİKAYE…
Geçen sene ilginç ancak etkileyici hikayesiyle “dünyanın perakende süpermarketi” lakaplı Yiwu’daki dinamiklerden bahsetmiştim. Bu yılın öne çıkan şehri de Shenzhen oldu. Bu nedenle değerlendirmeme, güzergahımızın sonunda yer alan bu şehirle başlayacağım. Biz, Çin’in Guangdong Eyaleti’nde yer alan Shenzhen şehrinin hikayesi ile büyülendik. Teknoloji ve ticaret merkezi olarak bilinen bu şehir, 1980’lerde küçük bir balıkçı köyü iken, Deng Xiaoping’in “açık kapı” politikalarıyla ülkenin ilk Özel Ekonomik Bölgesi (ÖEB) olarak ilan edilmesiyle modern bir şehir haline gelmiş. Apple’ın da içerisinde olduğu yabancı yatırımlar sayesinde hızla büyümüş ve “Asya’nın Silikon Vadisi” lakabını da alarak 20 milyonun üzerinde nüfusuyla, dünya çapında teknoloji inovasyonunun kalbinin attığı yerlerden biri olmuş. Huawei ve Tencent gibi teknoloji devlerinin küresel merkezlerinin de bulunduğu, Hong Kong’a komşu olması sayesinde küresel finansal piyasalarla güçlü bir bağlantıya da yakın olan Shenzhen’in yükselişi, Çin’in ekonomik açılım ve reform politikasının başarılı bir örneği olarak bizde de ulusal politikalara yön verebilecek bir nitelik taşıyor.
“Dünyanın fabrikası” olarak da adlandırılan şehir, elektronik ürünlerin tasarım ve üretim süreçlerinde hızlı prototipleme, uygun fiyatlı hammadde ve uzman iş gücü gibi avantajlar sunuyor. Bu avantajlardan faydalanmak için yatırım yapan şirketler, Shenzhen’i sadece Çin’in değil, dünyanın da teknoloji inovasyon merkezi haline getirmiş.
Shenzhen’deki pek çok büyük firma ve kamu kuruluşu özellikle yapay zekâ, büyük veri, fintech, biyoteknoloji ve yenilenebilir enerji alanlarındaki projelere yönelik start-up ve ortak Ar-Ge projelerine sıcak bakıyor, bunlara finansman sağlıyor. Diğer taraftan, şehirdeki bilim parkları, kuluçka merkezleri ve hızlandırıcı programlar, küçük işletmelerin hızlı büyümesi için gereken desteği de sunuyor. Bu sebeplerden olsa gerek, Shenzhen’de sadece 2 gün kalmamıza rağmen, bu kozmopolit yapıdan dolayı bu seyahatimizdeki diğer yerlerden çok daha fazla sayıda yabancı gördük bu şehirde.
Şehirde e-ticaret ve e-ihracat 24 saat aralıksız devam ediyor. Shenzhen Limanı, yükleme ve boşaltma miktarı açısından dünya sıralamasında ilk 4’te ve 20 seneden beri Çin anakarasında Çin’deki en yüksek toplam yurt dışı ihracat miktarını bu liman sağlıyor. Nüfusu itibarıyla Çin’in en büyük 6’ncı ili olan bu şehir, 517 milyar USD GSYİH’sı itibarıyla Guangzhou (436 milyar USD) ve Hong Kong’u (407 milyar USD) da geçerek ekonomik büyüklük açısından Çin’in en büyük üçüncü şehri olmuş. Şehirde, binaların çatılarını görmek pek mümkün değil gibi. Çünkü Kingkey Finance Tower (439 m), Seg Plaza (356 m) ve Hua Qiang Bei (292 m) başta olmak üzere toplamda 200 metrenin üzerinde 23 kadar gökdelen var.
Ülkemizde elektronik ürün imalatı ve/veya ticareti yapan iş insanlarının da bu bölgeyi görmesini şiddetle tavsiye ediyorum. 1999 yılından beri devam eden ve bu yıl Kasım ayında 26’ncısı yapılacak Çin Uluslararası Yüksek Teknoloji Fuarı da (China Hi-Tech Fair) bu ilde yapılıyor ve ziyaret listesine eklenebilir.
Özetle, üretim odaklı bir ekonomiden teknoloji ve inovasyon odaklı bir ekonomiye dönüşümü başarılı bir şekilde gerçekleştiren bu şehir, biz sanayici iş insanları için de incelenmesi gereken güzel bir örnek.
ÇİN, HER ALANDA EN’LERE DEVAM EDERKEN KENDİSİ DE HIZLA DEĞİŞİYOR…
Ziyaret tespit ve değerlendirmelerime geçmeden önce nasıl bir güç ve potansiyelden bahsettiğimizi birkaç sayısal veri ile tekrar paylaşmak istiyorum. Çin, nüfus artışını kontrol etmek için 1979 yılında başlattığı tek çocuk politikasını, nüfus dağılımını erkekler lehine bozduğundan, 16-59 yaş arası çalışan nüfusu azaltıcı etki yarattığından ve nüfusu yaşlandırıp iş gücünde düşüşe sebep olduğundan dolayı 2016 yılında durdurdu. Yine de ekonomik koşulların dünya genelinde giderek zorlaşması Çin’de de az çocuklu aile yapılarının artması ile etkisini göstermeye başlamış. Doğurganlık hızı dünya ortalaması 2023 yılında 2,31 çocuk iken bu oran Çin’de 1,19’a düşmüş.
Çin yakın zamana kadar dünyanın en kalabalık ülkesiydi ve 2023-2024 nüfus verilerine göre birkaç milyon farkla Hindistan’ın arkasından 1,41 milyar nüfusu ile ikinci sıradaki en kalabalık ülke oldu. Ortalama yaşam süresi 78 yıl olan Çin, bu haliyle bile nüfus itibarıyla kendisinden sonra gelen ABD’den 4,2 kat daha kalabalık bir ülke.
Çin, kıyı ve iç sular da dikkate alındığında Rusya, Kanada ve ABD’den sonra dünyanın yüzölçümü en büyük dördüncü ülkesi.
Çin, dünyanın en büyük altın üreticisi. 2024 yılında 370 ton altın üretmiş. Birçok maden, nadir toprak elementi ve kritik mineralde en fazla kaynağa sahip ülke.
Dünyanın en büyük çelik üreticisi ve küresel çelik üretiminin %50’sinden fazlasını gerçekleştirmekte. Dünyada en fazla hidroelektrik enerji üretimi yapan ülke ve küresel hidroelektriğin %30’u bu ülkede üretiliyor.
Kömür rezervleri açısından ABD ve Rusya’nın ardından üçüncü sırada. Diğer taraftan kömür üretimi ve tüketimiyle açık ara birinci durumda. Dünyanın en büyük otomobil üreticisi. 2024 yılında küresel pazarda 17,3 milyon elektrikli araç üretilmiş ve Çin bu pazarın yüzde 70’ini kontrol ediyor.Çin, 2023 yılı dış ticaret verilerine göre dünyada en yüksek ticaret hacmine sahip ve art arda 8 yıldır dünyada mal ticaretinde lider konumunu sürdürüyor. Çin, en fazla dış ticaret fazlası veren, birinci sıradaki ihracatçı ve ikinci sıradaki ithalatçı ülke aynı zamanda.
Çin’in e-ticaret pazarı 2023’de 3,19 trilyon dolar değerinde olup, onu dünyanın en büyüğü yapmaktadır.
Stanford Üniversitesi’nin yayımladığı bir raporda 2023 itibarıyla Çin’in toplam Yapay Zeka patentlerinde lider olduğu ve tüm hibelerin neredeyse yüzde 70’ini aldığı belirtilmektedir.
Çin, 41.000 km ile dünyanın en uzun yüksek hızlı demiryolu ağına sahip. Tüm demiryolu ağı ise 155.000 km ve Avrupa’nın 2 katı. Şangay Maglev Treni, 430 km/s hızla ticari kullanımdaki en hızlı tren.
Çin, 2023 yılında 163 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında ABD’den (311 milyar dolar) sonra 2. sıradadır. Türkiye-Çin ticari ilişkilerine baktığımızda Çin, Ticaret Bakanlığımızın 2025 yılında ihracatta “Hedef Ülkeler” olarak belirlediği 55 ülke arasında yer almaktadır. Çin, Türkiye’nin 2024 yılı ihracatında 20. sırada yer alırken, ithalatında ilk sırada yer almıştır. Türkiye’nin 2024 yılında yurt dışına gerçekleştirdiği yaklaşık 7 milyar dolar değerindeki toplam yurtdışı doğrudan yatırımında Çin 27 milyon dolar ile 27. sıradadır. (ABD 1,3 milyar $ ile 1). 2024 yılında yurt dışından Türkiye’ye gelen yaklaşık 7 milyar dolar değerindeki toplam doğrudan yatırımda Çin 47 milyon dolar ve % 1 pay ile 22. sıradadır. (Hollanda 1,6 milyar $ ile 1.) (TCMB-2025)
ZİYARETLERİMİZE GELİNCE…
ABD’nin 5 Nisan 2025’ten itibaren tüm ithalatlara yüzde 10’luk yeni bir gümrük vergisi uygulamaya başladığını ve “karşılıklılık esaslı” vergilerin ise 9 Nisan 2025’te yürürlüğe gireceğini duyurmasından hemen sonra, Türkiye’de 9 günlük okul ve Bayram Tatili’ni müteakip Çin’de olağanüstü hızlı akan bir hayata geçiş yaptık bu ziyarette.
Şimdi ziyaret notlarıma kaldığımız yerden devam edeceğim. Yeni Delhi ve Pekin’i hariç tuttuğumda bile ziyaretimizin ne kadar geniş bir bölgeyi içerdiğini göstermek açısından aşağıdaki haritayı paylaşmak istiyorum;
CANTON DEDİKLERİ…
1957 yılından bu yana yılda iki kez (ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde) düzenlenen Çin’in en köklü ve kapsamlı uluslararası ticaret etkinliği olan Canton Fuarı (resmi adıyla Çin İthalat ve İhracat Fuarı) 3 fazda icra ediliyor. Bu Nisan ayında 137’ncisi düzenlenen fuarda biz Faz-1: metal işleme, teknoloji, enerji ve ara/sarf malzeme safhasına ve Faz-2: dekorasyon ve hediyelik eşya safhasına ziyaretçi olarak katıldık. Fuarın Faz-3 safhası daha çok tekstil ağırlıklı ürünlere yönelik olduğundan biz bu son faza katılım sağlamadık.
Canton Fuarını, bizim gözümüzle geçen seneden farklılaştıran ana başlıklardan birisi robotik sistemler, otomasyon ve yapay zekâ örneklerini sergiledikleri alandı. Büyük ilgi ve dikkat çeken bu alanda yer alan firmalar ürünleri ile adeta tüm dünyaya bir gösteri yaptılar. Akıllı robotik sistemleri orada izlerken dahi, sergilenen bu robotların geliştirilmiş insana ve hayvanlara yakın hareket kabiliyetleri, akıllı ve öğrenen yapıları ile farklı farklı sektörlerde ve hayatın başka yerlerinde nasıl fırsatlar ve riskler oluşturabileceğini kendi içimizde tartışmaya başlamıştık bile…
Guangzhou şehir olarak bu fuara gelenlerin hayatını kolaylaştırıcı yönde önemli bir tecrübe de kazanmış. Canton Fuarı’nın düzenlendiği dönemde Guangzhou şehrinde küçük ve orta ölçekli farklı fuarlar da düzenleniyor. Ana amacı Canton’u ziyaret etmek için şehre gelen ziyaretçileri bu fuarlara çekebilmek için havalimanından başlayan ve otellerde dahi devam eden kolaylaştırılmış fuar kayıt süreçleri, bu fuar alanlarında fuar organizasyonu tarafından ziyaretçilere sunulan ücretsiz yemek ve içecekler, fuara geliş ve gidişlerde ulaşımda ve iletişimde aksama olmaması için alınan tedbirler (Gözlemler kısmında detaylandıracağım) çok başarılıydı. Canton ve yanındaki fuarlar, özel sektör ve kamu yönetiminin ülkeye gelir getirecek ana enstrümanlardan birisi olan “fuar organizasyonu”na nasıl baktığını da gösteren ders alınası güzel örnekler oldu bizim için.
Gerek biraz önce bahsettiğim fuarlarda tanıştığımız, gerek daha önceki iş birliklerimiz veya temaslarımız desteğiyle rica ettiğimiz fabrika ziyaretlerimiz, Çin’de üretim kültürü ve değişim yönetimi, iş yapma şekilleri, fabrika & tesis yönetimi, uluslararası rekabette öne çıkardıkları hususlar, üretim sistemi ve yönteminde geldikleri teknolojik seviye hakkında çok önemli bilgi ve tecrübe kattı. Bu ziyaretlerimizde sıklıkla uçak ve çok hızlı tren kullandığımız için bunlar da hayatın içerisinde güncelde akan farklı detaylara girmemize katkı sundu.
Gözlemler ve Tespitler:
Bölgesel Sanayi Politikaları ve Altyapı Gelişimi: Çin’de bu yılki saha ziyaretlerimizde, devlet politikası olarak belirli bölgelerde belirli sektörlerin gelişimini sağlayacak kümelenmelerin ciddi anlamda yerleşmiş olduğunu gözlemledik. Kara yüzölçümü olarak Rusya ve Kanada’dan sonra dünyanın en büyük üçüncü ülkesi olan Çin’de yeni kurulan sektörel kümelenmelerde farklı eyalet ve şehirlerde olan firmaların dahi üretim tesislerini bu bölgelere taşıdığı, devletin bunu talep ettiği ve desteklediği bilgisini aldık. Kalite, Çin’de üretim sorunu olmaktan çıkmış ve pazarlama ve satış konusu olmuş. Fiyat-performans ilişkisine göre talep edilen her türlü kalite üretilebilir hale gelmiş.
İşgücü Göçü ve Kurumsal Bağlılık: Özellikle kıyı bölgelerine yerli ve yabancı ciddi bir insan ve beyin göçü sağlanarak, bu bölgelerde planlanan kümelenmelerin ve sosyal hayatın gelişimi desteklenmiş. Bu sektörel kümelenmelerle kendi ekosistemi ile daha yakın olan ve bu sinerjinin de etkisiyle hızlı büyüyen firmalarda çalışanların büyük kısmının kariyerlerinin önemli bir bölümünü aynı firmada geçirdiği ve firmaya bağlılık ile şirket kültürünün benimsendiği dikkat çekmiştir.
İngilizce Kullanımı: Halkın ve hatta belli seviyenin üzerindeki otellerde dahi çalışanların çoğunluğu yeterli İngilizce bilmemekte. Ancak, gençler ve üniversite öğrencileri yabancı dil seviyesi itibarıyla çok daha iyi seviyedeler. İngilizceyi, yabancıların hayatını kolaylaştırmak için kamu alanlarında kullanmaya başlamışlar. Trafik ve yönlendirme levhaları, sunum materyalleri, otel hizmetleri ve fuar alanlarındaki iletişim destekleri, yabancı ziyaretçilerin erişimini kolaylaştıracak şekilde geliştirilmiş.
Toplumsal Katılım ve Gönüllülük: Devlet, fuarlarda ve otellerde yabancı dil bilen öğrencileri yerleştirerek hem yabancıların işini kolaylaştırmak hem de öğrencilerin gelişimlerine katkı sağlamak istemiş. Bunun haricinde banka ve özel sektör çalışanlarının da gönüllük esasında bu fuarlara dönüşümlü olarak görev aldıklarını gözlemledik.
Fuara Katılım, Konaklama ve Ulaşım: Bu yıl fuarda, ziyaretçi olarak katılımcı profilinde Güney Amerika, Afrika ve Türkiye’den gelen ziyaretçi sayısında artış olduğunu gözlemledik.
Canton Fuarı özelinde önceki yıllar edinilmiş giriş yaka kartları ile fuar alanına giriş yapılabilmekte. Bu uygulama bile Çin’in veri saklama ve görüntü işleme ve dijitalleşme süreçleri hakkında önemli ipuçları vermekte.
Fuar alanına ulaşımı kolaylaştırmak için fuar süresince birçok otel otobüslerle ücretsiz taşıma (sabah ve akşam) yaptı. Bu ölçekteki fuarlarda dünyanın birçok yerinde fuarın açılış ve kapanış saatlerinde ulaşım problem olurken, Canton Fuarında otellerin servis hizmeti vermesinin ve toplu taşıma imkanlarının rahat ulaşılabilirliği yanında, yerel yönetim yetkilileri tarafından ilave tedbirler de alınmıştı. İl yönetiminin aldığı kararla şehirde taksi hizmeti veren yüzlerce taksi fuar alanı kapı çıkışlarında resmi duraklar oluşturarak hizmet verdiler. İlk kez gördüğümüz bu uygulamada, taksi sahiplerinin fuar alanında beklemelerine karşılık mağdur olmaması için gün başına taksicilere devlet tarafından 200-300 RMB tutarında günlük teşvik verildiğini öğrendik. Birkaç hafta önce Avrupa’da standlı katıldığımız fuara görevli arkadaşlarımız trafik ve ulaşım imkanlarının kalabalığa yetersiz gelmesi nedeniyle her sabah sıkıntı yaşadıklarını da düşündüğümüzde, çok daha kalabalık bu fuara geliş ve gidişlerde alınan önlemler sayesinde ulaşım açısından hiçbir problem yaşamadık.
Pazarlama ve İş Birliği Yapmayı Teşvik Faaliyetler: Şehre gelenleri fuar alanlarına çekmek amacıyla yoğun e-mail ve sosyal medya kampanyaları, havalimanında, otellerde ve yollarda tanıtımlar dikkat çekici seviyedeydi. Gerek fuar alanı içerisinde gerek fuar alanı dışında toplu taşıma ve taksi duraklarına gidiş yollarında öğrenciler firmaları temsilen sempatik bir pazarlama etkisi yaratma çabası içindeydiler. Küçük ve orta ölçekli bazı fuarlarda ziyaretçilere ücretsiz yemek ve kahve imkânları yine karşılaştığımız farklı uygulamalardı.
Firma ziyaretlerimizde, firmalar kendilerini tanıtıcı sunumlar ile başladılar. Belli bir ölçeğin üzerindeki çoğu firma, ana bina girişinde etkileyici sunumlar yapabilmek için hem m2 büyüklüğü hem iç mimarisi ve görselliği itibarıyla çok etkileyici sunum alanları oluşturmuşlar. Geçen sene de çok etkilendiğimiz bu uygulamanın Çin’in dünyaya açılma politikasının gereği belli ölçeğin üzerindeki firmalarda kurumsal kültürün bir parçası haline geldiği de teyit etmiş olduk. Geçen sene gördüğümüz İngilizce konuşulanı Çince olarak, Çince konuşulanı İngilizce olarak yazıya döken minik cihazlar daha da geliştirilmiş olduğunu, kulaklıklar ile anında çeviri yapan cihazların hem fuar hem otellerde daha da yaygınlaştığını gördük.
Dijital Altyapı ve Yaşam Kolaylığı: Hayatın her alanında ödeme ve iletişim vasıtası olarak Alipay ve WeChat yoğun olarak kullanılmaya başlamış. Bu uygulamaların ülkedeki diğer dijital uygulamalar ile uyumlu çalışıyor olması yaygın kullanımı da teşvik etmiş. Geçen sene de bahsettiğim üzere sokaktaki dilencilere kadar her yerde karekod kullanılarak bu uygulamalar üzerinden ödeme yapılmakta.
Ekonomik Gözlemler: İşçilik maliyetlerinin görüştüğümüz imalat tesislerinde ortalama 700–900 USD/ay olduğunu öğrendik. Çin’in kaliteli ve uluslararası pazardaki ürünlerinin emsallerine göre daha uygun fiyatlı olmasının sebebini düşük işgücü maliyetine bağlamak artık çok doğru değil. Çin, seri üretimde Avrupa’daki birçok rakibine kıyasla çok daha yeni nesil üretim altyapısı ile oluşturmuş, her ölçekte yalın ve verimli üretimi öncelik haline getirmiş. Uygun fiyat politikasının aslında altında yatan felsefe de bu şekilde değişmiş.
Çin’in kendi vatandaşına verdiği destek ve teşvikleri yanında, teşvik ettiği yabancı yatırımcıların ülkeye sunduğu üretim bilgisini de transfer ederek, her pozisyonda know-how transferini başarılı bir şekilde gerçekleştirdiğini çok yerde tespit ettik. Ayrıca, dünya sıralamasında en önde olan kendi üniversiteleri yanında dünyadaki diğer iyi üniversitelere (Almanya ve ABD üniversitelerini biraz daha fazla duyduk) lisans ve lisansüstü seviyelerde gönderdikleri burslu öğrenciler ile ekonomik kalkınmayı hızlandırdıklarını farklı adreslerde dinledik.
Fuar süresince konaklamamızda fuar dışı zamanlara göre otel ücretlerinde 1,5-2 kat daha fazla ödemek durumunda kaldık. Diğer taraftan yemek ücretleri, bulunduğumuz şehirlerdeki Türk restoranları dahil Türkiye’ye kıyasla çok daha uygun idi. Bu yıl Canton’da ilgi çeken bir konu da “tasarım” satan firmaların çokluğuydu. Artık sadece ürünle değil, sizin için üreteceklerinin tasarımını da satmaya talipler.
Finansman ve Yatırım Stratejileri: Düşük faiz oranları ve uzun vadeli finansman modelleri ile desteklenen firmalar ile üretime özel önem verildiğini gözlemledik. Kurulan devasa üretim tesisleri ile dünya pazarına hem kalite hem de ölçek olarak hizmet verebilecek bir kapasiteye ulaştıklarını, ABD’nin vergi kararlarından sonra paniğe kapılmadan sabırla durumu izlediklerini, üretim üzerine kurulu düzenin işleyebilmesi için pazarlama ve satış odaklı yeni stratejiler geliştirmek üzere hırslı ancak sakin ve sabırlı olduklarını deneyimledik.
Sosyal Yaşam: Şehirlerde gece karanlığında yürümek veya dolaşmak tedirgin edici değil. Dünyanın ünlü markalarının birçoğu alışveriş merkezlerinde ve büyük caddelerde konumlanmış. Çin’de büyük şehirlerin tamamında kameralar ile ana caddelerde yoğun bir takip sistemi kurulmuş. Kriminal olay kaldığımız süre içerisinde hiç duymadık.
Akşamları ve sabah erken saatlerde yollarda ve parklarda bir araya gelen özellikle belli yaş üstü kadın ve erkekler gruplar halinde dans, kata hareketleri ve badminton oynamaktalar. Neredeyse herkes fit görünüyor. Yaşları oldukça fazla olan temizlik görevlileri sabahın erken saatlerinde çalışmalarına başlıyorlar. İstatistikler Çin’deki emeklilik çağındaki 60 yaş üstü nüfusun 280 milyonu aştığını söylüyor. 2035’te ise 60 yaş üstü nüfusun 400 milyona ulaşması bekleniyor. Önlem alınmazsa Çin’de ciddi bir ‘yaşlı krizi’ yaşanması muhtemel görünüyor.
Günlük yaşamda herkes her yerde cep telefonu ile meşgul. Taksiciler bile TikTok vb seyrederek araç kullanıyor. Toplu taşıma araçları dahil herkes bu videoları kulaksız ve dış ortama açık sesli izliyor. Günlük şehir içi yolculuklarda elektrikli bisiklet sıklıkla kullanılıyor. Trafikte de hiçbir zorluk çekmeden gruplar halinde seyir halindeler.
“ÇİN MALI İLE BİZİ KARŞILAŞTIRMAYIN” DÖNEMİ ÇOKTAN BİTMİŞ ASLINDA…
Hem tedarik zinciri hem müşteri kanalında yoğun iş birliği yaptığımız Avrupa’da bazı dostlarımız (çözüm ortaklarımız ve tedarikçilerimiz) “dünya bizi anlasın” derdine girmişken, Çin’in dünyayı anlama ve dünya pazarından daha fazla pay alma iştahı çok dikkat çekiciydi.
ABD’nin dünya genelinde gümrük vergi oranlarını değiştireceğini duyurmasından sonra Çin’de de çok şey değişecek gibi. Ancak, çok da sakin ve dikkatli bir bekleyiş içindeler. Haliyle bu bekleyiş sonrası Çin’in tavrı dünyayı da etkileyeceği için hepimiz de aynı sakinlik ve dikkatle pozisyon almak için değerlendirmelerimizi ve aksiyon planlarımızı yapıyoruz. Bu anlamda ziyaret notlarımın minik de olsa okuyuculara farklı bir ışık tutabilmesini çok isterim.
Çin’in büyüme gücünün temeli olan üretim becerisinde bir kapasite küçültmesi bu saatten sonra pek mümkün görünmüyor. Hızını almış büyük bir kütle gibi…Bu nedenle, Çin’in Amerika’ya satamadığı her ürününü dünyanın farklı lokasyonlarında satma gayretine gireceği aşikâr. Biz daha oradayken, “Ben Kuzey Amerika Satış Direktörüyüm veya X şirketin Satış Sorumlusuyum/Sahibiyim ve şu şu ürünlerimiz hakkında şartlarımızı konuşmak ister misiniz” diyen birçok sözlü ve yazılı talep aldık. Hala e-mail, Whatsapp ve WeChat üzerinden temaslarını sürdürüyorlar ve ürünlerindeki yenilikleri paylaşıyorlar. Türkiye olarak bizlerin kuvvetli olduğu pazarlara da girecekler muhakkak. Çünkü zorundalar, çünkü kendi varlıklarını koruyabilmek ve büyüme stratejilerini gerçekleştirebilmek için pazar bulmalılar. Çünkü küresel ölçekte dengeleri bozacak kadar çok ve her kalitede üretebiliyorlar.
Sonuçta, ABD’nin kendi içinde mütekabiliyet zeminine oturttuğu ve tüm dünyayı ilgilendiren ancak Çin özelinde çok daha agresif artış yapacağını açıkladığı gümrük vergilerinin etkisi sadece ABD-Çin ticaretini etkilemeyecek. Sadece ABD’ye ürün satanları veya satabilecekleri de etkilemeyecek. ABD’ye ürünlerini sokamayacak bir Çin dünyanın her yerinde pazarını genişletmeye veya olmadığı pazarlara girmeye çalışacak.
Bu nedenle, olan biteni uzaktan izlemekten öte, geniş bir perspektiften bakılması bizi almamız gereken tedbirler tarafında daha rasyonel bir şekilde hizalayacaktır. Bu farkındalığın hem özel sektör hem de devlet olarak acilen eylem planlarına oradan da eyleme geçirilmesi gerektiğini değerlendiriyorum. Aksi takdirde hem iç pazarda hem de ihracatımızın yoğun olduğu ülkelerde yurt dışı pazarımızı Çinli, Hintli ya da Vietnamlı bir Asya-Pasifik ülkesine kaptırma riskimiz daha hızlı büyüyecek.
STRATEJİK ÖNGÖRÜ İLE GAYRETLERİMİZİ ÇOĞALTMA ZAMANI…
Ben bu ziyaretimizde Çin’in kalkınma ve değişim modelinin yalnızca ekonomik değil; aynı zamanda sosyal, kültürel ve dijital unsurları da kapsayan çok katmanlı bir stratejiye dayandığını gözlemleme fırsatı buldum.
Bölgesel sanayi planlaması, nitelikli iş gücü gelişim programları, yabancı iş birliklerini kolaylaştırıcı altyapılar, dijital entegrasyon, kurum kültürü ve şirketlerin yabancılar ile iş yapma arzusu dikkate değer şekilde fark yaratan itici güçleri olmaya başlamış. Bu bakış açısını, “kalkınma modeli” olarak incelemeye değer buluyorum.
Şehir merkezlerinde sosyal hayatın aktığı her yerde dijitalleşme seviyesi, altyapı kalitesi, kurumsal disiplin ve kültürel entegrasyon, Çin’in üretim gücünün hem kalite hem de ölçek bazlı büyümesinde çok önemli katkı sunduğunu değerlendiriyorum.
Fuarlarda sunulan kamu, özel sektör ve sivil toplum iş birliği, gönüllü destek mekanizmaları ve yabancı dostu uygulamalar, küresel ticaretin odağında kalma çabalarının güzel örnekleri. Bunların başarılı olmasını vizyoner olmalarına, stratejik disiplin ve kapsamlı planlama yetkinliklerine bağlıyorum.
Çin ile aramızda 5 saat olmasına rağmen, Avrupalılarda çok alışık olmadığımız hızla geri dönüş yapmalarını ve işin peşini bırakmayışlarının “nasıl bir hırsla ve azimle geldiklerini” görmemiz için önemli bir emare olduğunu düşünüyorum.
Çin’de üretim olanakları oldukça gelişmiş olsa da, yüksek kalite ve premium ürünler için gerek prosedürlere takılmamak, gerek yabancı dil nedeniyle iletişim kazaları yaşamamak için, üretim öncesinde fabrika ziyaretleri yapılması ve fuar alanlarında da sıklıkla gördüğümüz bağımsız üçüncü parti denetim firmalarından veya şahıslardan yerinde kalite kontrol ve üretim & nakliye süreçlerinde destek alınmasının (aracıların komisyonu; %3-5) faydalı olacağını değerlendiriyorum.
Nitelikli işgücünün yetiştirilmesi ve yeteneklerin geliştirilmesi için güçlü ve istikrarlı bir eğitim sistemi ve teknolojiye odaklanan eğitim programları Çin modelinde olduğu gibi bizde de uzun vadede itici gücümüz olacaktır.
Amerika’ya girmekte zorlanacak Çin ve Asya-Pasifik ülkeleriyle yapılacak teknolojik iş birliği ve transferleri, ülkemizin teknolojik gelişimine katkı sunacaktır.
Kargo ve nakliye şartlarının, reklam ve pazar araştırmalarımızın, tasarım ve ürün geliştirme çabalarımızın devlet desteğiyle iyileştirilmesine bağlı olarak, e-ticaret kanallarımız ülkemiz açısından bir fırsat alanı yaratacaktır.
Ölçek ekonomisinin geldiği bu seviyede rekabet gücümüzü kaybetmemek ve geliştirebilmek için tasarım, üretim, insan kaynakları, eğitim, ihracat, vb her alanda verimliliğin iş odağımıza alınmasına, otomasyona daha fazla önem verilmesine ve şirketlerimizin dijital dönüşüm kaslarının güçlendirilmesine ve Türkiye’nin rekabet gücünü artırması için finansman erişiminin desteklenmesine ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.
Gelinen aşamada ABD pazarına fırsat olarak bakarken; kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları olarak hem federal hem de eyalet ölçeğinde, sektörel bazda, detaylı ve kapsamlı bir analizle ABD’ye yönelik dersimize çalışmazsak, yaşananların küreseldeki etkilerini iyi okuyamaz, orta ve uzun vadede stratejik düşünceyle hazırlık yapmazsak dünyadaki pastadan ilave pay almak bir yere, bu yeni oyunda eldekinden olma durumu da olacak…
